Kako spriječiti sunčeve ožegotine na voćkama?

Ekstremno visoke temperature utiču na pojavu ožegotina na plodovima. Štete ponekad potenciraju sami proizvođači agrotehničkim mjerama, koje mogu povećati opasnost od ove pojave:

• ljetnom rezidbom u voćarstvu;
• odstranjivanjem listova u zoni plodova prilikom pomotehničkih zahvata.

Nezasjenjeni gornji plod jabuke

Na plodovima jabuka koji nisu zaštićeni lišćem, najčešće na južnom ili jugozapadnom dijelu krošnje na temperaturama većim od 35ºC i pri visokom deficitu vazdušne vlažnosti, javljaju se štete. Ožegotine od sunca mogu se pojaviti i na listovima jabuka. U većem intenzitetu javljaju se ožegotine u voćnjacima u kojima se obavlja ljetna rezidba. Nakon te mjere plodovi i listovi jabuka, koji su do tada bili u sjeni listova i grana, koje su rezidbom odstranjene, direktno su izloženi suncu.

Pokožica listova i plodova, koji su se nalazili u sjeni prije ove rezidbe, nije toliko otporna na direktno sunčevo zračenje, pa na tim dijelovima često dolazi do oštećenja. Štete se razlikuju od sorte do sorte, a zavisi i od fenofaze razvoja plodova.

Njihova osjetljivost prvenstveno zavisi od debljine pokožice ploda, ali i od bujnosti sorte. Bujne sorte uglavnom formiraju više lišća ili veće listove koji zasjenjuju plodove i na taj način ih štite od direktnog sunca.

Ožegotine se rjeđe javljaju u voćnjacima koji su pokriveni protivgradnom mrežom. Na deblima nastaju kao posledica prenošenja sadnica iz rastila, u kojima su se one dotle međusobno zasjenjivale. Ova se pojava sprečava krečenjem debla i ramenih grana. Takođe, opasnost se smanjuje i navodnjavanjem.

Odabir boje

Za odabir idealne zaštite ništa ne treba prepustiti slučaju: čak i boja protivgradne mreže može biti presudna za donosioce odluke o tome koje i kakve će se mjere sprovoditi. Zavisno od sorte voćaka i geografskog područja gajenja, potrebno je koristiti pravi procenat sjenčenja zasada voćaka. U regionima u kojima nema dovoljno sunca za voćne kulture koje zahtijevaju veliko zračenje preporučuju se providne mreže.

Dakle, čak i boja mreže može biti presudna za donosioce odluke o tome koje i kakve će se mjere sprovoditi. Međutim, na sunčanim mjestima i u manje bujnim voćnjacima, tamno obojena garantuje bolji faktor sjenčenja i smanjuje štetu koja nastaje od sunčevih ožegotina. Uz to ovakve mreže takođe imaju duži vijek trajanja. Asortiman je posebna linija od polietilena visoke čvrstoće, stabilizovane protiv UV (ultravioletnih) zraka.

Kako boja protivgradne mreže utiče na zrenje i prinos plodova?

Cijena materijala za protivgradnu zaštitu i zaštitu od jake sunčeve insolacije iznosi 11.000 - 12.500 evra/ha + PDV. Potrebno je 300 - 500 radnih sati za postavljanje mreže. Za postavljanje cjelokupnog zaštitnog sistema treba izdvojiti u prosjeku 1.000 do 1.500 evra. Stubovi čine 1/3 sistema, mreže 1/3, dok sajle, ankeri, čelične žice, S kuke... ostalu 1/3. Drveni stubovi treba da su impregnisani, a mogu biti bagremovi, borovi ili od ariša.

Za novu noseću konstrukciju preporuka su betonski stubovi, dužine 4,5 m. Prilikom postavljanja stubova, ovi treba da se ukrštaju pod pravim uglom. Obavezno je postavljanje protivgradne mreže iz ljetnje u zimsku varijantu zbog težine snijega (obrada, dipl. ing. Stanko Nekić, 2012).