Voćari moraju da primjene direktne mjere zaštite od poznih proljetnih mrazeva.To se prije svega odnosi na zadimljavanje, temperaturnu inverziju i zaštitu pomoću umjetne kiše.
U uslovima kontinentalne klime pojava kasnih proljetnih mrazeva koji mogu da smanje prinos voća čak i do 100 posto je česta. Od početka kretanja vegetacije, pa do zametanja plodova kod voćaka mogu od mraza stradati neotvoreni cvjetovi, otvoreni cvjetovi i tek zametnuti plodovi. Pri temperaturama od -1 do 2 stepena Celzijusova ugroženi su zametnuti plodovi, do -2 stepena Celzijusova otvoreni cvjetovi, a temperature od -5 do -8 stepeni Celzijusovih dovode do izmrzavanja neotvorenih cvjetova.
"Da se ovo ne bi dogodilo voćari moraju da primjene direktne mjere zaštite od poznih proljetnih mrazeva. To se prije svega odnosi na zadimljavanje, temperaturnu inverziju i zaštitu pomoću umjetne kiše. Cvjetni pupoljci voćaka spadaju u organe najosetljivije prema mrazu i često mogu djelimično ili potpuno izmrznuti. To se naročito odnosi na kajsije, neke šljive, breskve...“, ističe Suzana Jerkić, stručnjak za voćarstvo u vranjskoj Poljoprivredno savjetodavnoj i stručnoj službi.
Štetnost kasnih proljetnih mrazeva na pojedine voćne vrste, prema njenim riječima, je uslovljena fenofazom u kojoj se one nalaze. Ostale kontinentalne voćne vrste kasnije ulaze u fenofazu cvjetanja, pa prema tome i rjeđe im izmrzavaju cvjetni pupoljci. Od početka kretanja vegetacije pa do zametanja plodova kod voćaka mogu od mraza stradati neotvoreni cvjetovi, otvoreni cvjetovi i tek zametnuti plodovi.
Kod istih sorti voćaka na otpornost mogu uticati meteorološke prilike tokom vegetacije, način gajenja i njegovanja, stanje zrelosti drveta i količina rezervnih materija u tkivu, stepen razvijenosti pupoljaka, mjesto pupoljka na grančici, debljina grančice, starost voćaka, jačina i trajanje niskih temperatura, da li su cvjetovi vlažni ili suvi pri djelovanju mraza i tako dalje.
"Voćari svoje voćnjake najčešće čuvaju od poznih proljetnih mrazeva zadimljavanjem, temperaturnom inverzijom i zaštitom pomoću umjetne. Kada se blagovremeno primjeni zadimljavanje u voćnjaku i obezbjedi gusta dimna zavjesa onda se povećava i temperatura za 0,5 do 1,5 stepeni Celzijusovih što je u izvjesnim slučajevima dovoljno za ostvarenje zaštite cvjetova voćaka od mraza. Ono se može sprovoditi na primitivan način - paljenjem unaprijed spremljenih teško sagorljivih materija, ali pri jačim mrazevima ne postiže se sigurna zaštita voćaka," kaže Jerkićeva.
Ona dodaje da se temperaturna inverzija ostvaruje uspješno džinovskim ventilatorima i helikopterima. Tako se temperature na ograničenim površinama 4-5 ha može povećati za 2 - 3 stepena Celzijusova što je često dovoljno za sigurnu zaštitu voćaka od poznih proljetnih mrazeva.
Zaštita voćaka od mraza umjetnom kišom, odnosno pretvaranje vode u čvrsto agregatno stanje u procesu formiranja leda predstavlja egzotermičan proces praćen oslobađanjem topline koja može biti znatna. Na ovoj pojavi se zasniva prskanje cvjetova ili zametnutih plodova voćaka vodom, u vidu što finije izmaglice i to u kritičnom vremenu, neposredno ispod nula stepena, pa do prestanka kritične temperature, da bi se svi organi zaštitili od izmrzavanja.
“Uslijed niske temperature voda se na svim organima voćaka koje kvasi brzo smrzava, formirajući po površini zaštitnu skramicu - led dok unutrašnje tkivo uslijed oslobođene topline (80 kalorija na gram smrznute vode), pri tom nije ugroženo hladnoćom jer se u njemu ne dešava smrzavanje. Pri tom, povišenje temperature je srazmjerno količini vode upotrebljene za prskanje. Prema ispitivanjima za jedan čas temperatura se poveća sa 2 mm taloga upotrebljene vode za 2 stepena Celzijusova, sa 4 mm za 3,4 stepena Celzijusova, a sa 6 mm vode za 4,5 stepena Celzijusova. U praksi često nije potrebno više od 2,5 - 3 mm (25 - 30m kvadratnih /1 / ha / čas) pri slabijem mrazu ( do - 5 stepeni Celzijusovih)," navodi Jerkićeva.
Stručnjaci vranjske Poljoprivredne službe savjetuju voćarima da zalivanje voćaka od mraza umjetnom kišom moraju da obave sporo i u vidu najfinije izmaglice, da bi moglo trajati što duže, uz malu potrošnju vode. Očigledno je da se sa dužim prskanjem i potrošnjom većih količina vode može postići zaštita i pri znatno nižoj temperaturi, čak i pri mrazu od - 10 stepeni Celzijusovih, što se ne može ostvariti na druge načine. Prskanje treba početi kada temperatura oko cvjetova padne na 0 stepeni Celzijusovih. Ranije prskanje je nekorisno jer se neće formirati led, a toplina se oslobađa samo pri formiranju leda. Međutim, sa prskanjem se ne smije ni zakasniti.
Tagovi
Autorica
