Crna pjegavost vinove loze - uticaj na prinos i suzbijanje

Krajnji proizvod uzgoja vinove loze u najvećoj mjeri jesu prerađevine od grožđa, kao sto su vino i rakije, dok je uzgoj stonog grožđa nešto malo manje zastupljen. Dobiti kvalitetan krajnji proizvod u tehnologiji uzgoja vinove loze je jako kompleksan proces, gdje se u prvi plan obično stavlja veoma specifična zaštita. Zaštita vinograda je jedan veoma složen i odgovoran, planiran proces gdje treba voditi računa o mnogo parametara kako bi se na kraju ostvario prinos, jer štete od bolesti vinove loze mogu nekada biti i 100% -tne. Složenost zaštite se ogleda i u obezbeđenju kvalitetnog grožđa bez ostataka pesticida, jer ostaci pesticida u grozđu utiču na kvasce, pa samim tim i na vrenje, uslijed čega se dobija jako loš krajnji proizvod. Prouzrokovači bolesti vinove loze veoma često vrlo brzo razvijaju rezistentnost prema aktivnim materijama primjenjivanih pesticida, pa samim tim antirezistentna strategija mora biti na visokom nivou.

Najznačajnije bolesti u vinogradima koje se često ističu u prvi plan su: plamenjača (Plasmopara viticola), pepelnica (Uncinula necator) kao i trulež (Botrytis cinerea). Međutim jako često se zanemari jedna jako značajna bolest na vinovoj lozi, a to je Eskorioza ili Crna pjegavost vinove loze čiji je prouzrokovač fitopatogena gljiva Phomopsis viticola. Ovo oboljenje je naročito često u našim vinogorjimaiI to u regionima sa hladnijim i vlažnijim proljećem, gdje je porast lastara blago usporen pa je mogućnost infekcije veća. Često proizvođači fokusirajući se na plamenjaču zanemare Eskoriozu, osobito u prvim hemijskim tretmanima.

Prvi simptomi su tamne lezije i pjege na lastarima

Infekcija ovim patogenom obično nastaje sa povećanjem temperature preko 10 °C sa nešto dužim vlažnijim periodima što je u periodu kraj marta, početak aprila veoma čest slučaj u našim regionima. Nakon perioda inkubacije dolazi do pojave simptoma koji se javljaju prvenstveno na lastarima i to narčito na prve dvije – tri internodije gdje se pojavljuju tamne lezije i pjege koje uslijed rasta tkiva pucaju, tako da se vrlo brzo na početnim internodijama javljaju pukotine i kraste na lastarima. Tako simptomatični lastari zaostaju u rastu i razvoju pa samim tim se na njima formira značajno manja količina grozdova nego li na zdravim.

Tako oštećeni lastari u toku zime veoma često izmrzavaju te stoga u narednoj vegetaciji uopšte i ne kreću sa vegetacijom. Napad sa crnom pjegavosti može biti toliko jak da nekada strada i kompletan čokot. Ukoliko je inficiran kompletan čokot, u narednoj vegetaciji on neće moći da razvije kvalitetne lastare, pa samim tim se ne ostvaruje željeni prinos.

Simptomi se nakon toga javljaju i na listovima u vidu sitnih svjetlih pjega sa crnom tačkicom u sredini. Na listu može da se formira veliki broj pjega koje se postepeno spajaju. Sa porastom temperature pjege vrlo brzo nekrotiraju uslied čega list ima značajno smanjenju asimilacionu površinu i ne može da ishrani formirane grozdove pa samim tim se dobija prinos značajno lošijeg kvaliteta.

Simptomi na grozdovima takođe mogu da se jave i to u vidu nekroze i pojave pukotina i kora na peteljci grozda, uslied čega propada sam grozd djelimično ili u potpunosti. Međtim simptomi na grozdovima se ne javljaju tako često kao na lastarima ilistovima. Generalno gledano, ova bolest u vinogradima može uzrokovati gubitke od 10 do 15% u smanjenju prinosa pa do krčenja kompletnih jače inficiranih čokota.

Rano krenuti sa suzbijanjem bolesti

Sa suzbijanjem ove bolesti počinje se veoma rano, već tokom rezidbe kada je potrebno prepoznati i rezidbom ukloniti sve simptomatične lastare. Često proizvođači griješe pa orezani biljni materijal ne unište, a on predstavlja glavni izvor zaraze u narednoj vegetaciji. Obavezno je orezani biljni materijal iznijeti iz vinograda i spaliti. Nakon rezidbe odraditi hemijski tretman mineralnim uljem u cilju suzbijanja prezimljujućih formi štetočina u kombinaciji sa nekim od bakarnih preparata.

Sljedeći bitan korak u strategiji zaštite od crne pjegavosti jeste hemijski tretman u fenofazi vunastih pupoljaka koja često može dugo da traje pa se u tom peroidu i ostvaruje infekcija, naročito u hladnijim regionima. U toj fenofazi je značajno primijeniti preparate na bazi bakra kao sto su: Nordox, Bakarni oksihlorid, Cuprablau, Funguran OH, Kocide 2000, 

Sljedeći tretman je veoma značajan i potrebno ga je obaviti kada lastari počinju sa rastom (3-5 cm) i to preparatima sa aktivnim materijama kontaktnog mehanizma djelovanja kao što su: propineb, mankozeb, folpet, kaptan. Od komercijalnih preparata tu su u prvom redu: Antracol, Dithane, Mankogal, Folpan, Captan, Mikal Flash, Ridomil gold combi. U praksi zbog antirezistente strategije, sistemične preparate kao što su: Mikal Flash, Ridomil Gold Combi je bolje ostaviti za naredne fenofaze kada bude opasnost od pojave plamenjače velika, a za crnu pjegavost se fokusirati na preparate kontaktnog mehanizma djelovanja. Naravno, osim u situacijama kada je problem već jako veliki.

Simptomi i suzbijanje plamenjače vinove loze

Ukoliko je početni rast lastara praćen kišom uslied čega biljke sporije vegetiraju, poželjno je odraditi još jedan tretman dok su lastari do 10 cm dužine. Nakon što lastari pređu 10 cm dužine, nema potrebe za hemijskim tretmanima protiv crne pjegavosti. Ukoliko tretmani nisu odrađeni, nema potrebe ni da se rade jer je tada već kasno za sve nastale infekcije i one se više ne mogu suzbiti, do rezidbe naredne godine. Lastar kada dužinom preraste 10  cm, postaje otporan na infekcije gljivom Phompsis viticola prouzrokovačem crne pjegavosti.

Prilikom sprovođenja ovih tretmana shodno preparatu koji se koristi za crnu pjegavost dodati neki od preparata za suzbijanje pepelnice kako bi se u istom tretmanu suzbile sve bolesti. Jedna od preporuka u ovom period jeste upotreba sumpora (Kumulus, Microthiol) koji ima jako dobar efekat na pepelnicu a osim toga sekundarno djeluje I na grinje.

Međutim prilikom upotrebe sumpora voditi računa o temepraturi vazduha  jer sumpor je najbolje primijeniti na temperaturama izmedju 18-25 °C kako bi se izbjegla fitotoksičnost, a pritom ostvario željeni efekat.

Ukoliko se sada u ovom periodu propuste tretmani protiv crne pjegavosti i ona se pojavi u manjoj ili većoj mjeri, te biljke je moguće samo održavati u dobroj kondiciji blagovremenim navodnjavanjem i konstantnom prihranom kako se nebi previše iscrpljivale, a samim tim sačuvala njihova vitalnost za narednu sezonu kada se ne bi smjela ponoviti ista greška.

Fotografija: www.agric.wa.gov.au