Uzgoj tikvica na otvorenom - od pripreme zemljišta do pakovanja

Osnovna ili dodatna obrada zemljišta kod uzgoja tikvica zavisi od vremena presađivanja, odnosno da li se tikvica presađuje kao prva ili druga kultura u plodoredu. Prije same osnovne ili dodatne obrade treba izvršiti rasturanje stajskog i rasipanje mineralnog đubriva u količini od 30 do 50 tona po hektaru, odnosno od 300 do 500 kilograma po hektaru formulacije 1:2:3. Međutim, navedene količine najbolje je prilagoditi prethodno urađenoj analizi zemljišta i na osnovu planiranih prinosa u budućoj sezoni.

Osnovna obrada se vrši poslije rasturanja stajskog i rasipanja mineralnog đubriva, a sastoji se od dubokog zaoranja ovih materija. Kod dodatne obrade prvo se vrši tanjiranje ili prolazak sjetvo – spremačom pa poslije frezanje ako je to potrebno. Dodatna obrade se završava kada postignemo mrvičastu strukturu zemljišta veličine frakcija od 0,5 do 5 milimetara, savjetuje Živko Šašić na Savjetodavnoj Srpske. 

Priprema i sadnja

Poslije završene dodatne obrade zamljišta pristupa se pripremi za sadnju. Priprema za sadnju obuhvata više faza: ravnanje zemljišta, izradu bankova, postavljanje sistema za navodnjavanje i mlač folije i obilježavanje rednog rastojanja. Ravnanje zemljišta se vrši ukoliko se dodatnom obradom nije vršilo frezanje.

Izrada bankova nije obavezna mjera, međutim ima niz prednosti zbog kojih bi je trebalo uraditi. Osnovne prednosti bankova su bolja aeracija zemljišta, prilikom kišnog perioda ne dolazi do nakupljanja vode i gušenja korijenovog sistema i ne dolazi do zbijanja zamljišta u zoni korijena. Rastojanje između bankova je od 1 do 1,5 metara, a visina bankova od 20 do 30 centimetara.

Postavljanje sistema za navodnjavanje i malč folije vrši se pomoću mašina specijalno konstruisanih za ovu namjenu. Najčešće se koristi crna malč folija i PVC crijeva sa rasponom kapaljki od 10, 15 i 20 centimetara. Nakon izvršenih radnji pristupa se obilježavanju rednog rastojanje. Obilježavanje nije obavezno, međutim daje nam podatake o tačnom broju biljaka koji je bitan sa izradu plana prihrane i normi navodnjavanja, a ima i estetski karakter.

Sadnja se obavlja ručno na već postavljenoj malč foliji. Redno rastojanje je od 50 do 100 centimetara, a zavisi od bujnosti hibrida i međurednog rastojanja bankova. Vrijeme presađivanja je od početka maja do kraja augusta. Ako se proizvodnja obavlja na većim površinama sadnja bi se trebala obavljati u etapama, razlog tome je da se poslije olakša branje i postigne što veći procenat prve klase plodova.

Presađivanje vršiti u ranim jutarnjim i kasnim popodnevnim časovima kada su temperature niže. Prije iznošenja rasada poželjno je izvršiti zalijevanje ili potapanje rasada u mješavinu NPK đubriva formulacije 1:3:1 ili 1:4:1 u količini od 25 do 30 grama u 10 litara vode i fungicida na bazi propamokarb hidrohlorida ili propamokarb fosetila u količini od 10 do 15 mililitara.

Navodnjavanje i prihrana

Prvo navodnjavanje obavlja se odmah poslije presađivanja. Ako se presađivanje obavlja tokom cijelog dana poželjno je konstantno ili periodično navodnjavanje. Intervali i norme navodnjavanja se povećavaju sa fazama razvoja biljke. Pošto tikvice razvijaju veliku nadzemnu lisnu masu, njena evapotranspiracija je velika, a samim tim i potrebe za vodom.

U fazi intezivnog branja navodnjavanje treba obavljati poslije svake berbe. Sa navodnjavanjem vrši se i prihrana. Prihrana se obavlja azotnim đubrivima KAN-om ili AN-om jednom do dva puta sedmično u zavisnosti od faze razvoje biljke. Isto tako, svakih desetak dana poželjno bi bilo izvršiti prihranu kalcijumom da bi imali ravne, glatke i sjajne plodove. U fazi intezivnog branja treba izvršiti prihranu NPK đubrivima sa naglašenim sadržajem kalujima formulacije 1:1:4 u količini od oko 2 grama po biljci. Zbog povećanog broja zametnutih plodova trebamo promjeniti sistem prihrane, da bi ti plodovi što prije bili za branje.

Zaštita i njega

Osnovna zaštita treba da je urađena u fazi rasada, a ako nije onda je treba izvršiti odmah poslije presađivanja fungicidima na bazi bakra. Naredni tok i program zaštite zavisi od stanja biljaka, tako da je potrebno pratiti stanje i preventivno djelovati. Isto tako, mehaničnim uklanjanjem oboljelih plodova i dijelova biljaka smanjuje se mogućnost pojave bolesti, a samim tim i upotrebu pesticida.

Održavanje prostora između bankova može biti hemijskim ili mehaničkim putem. Hemijskim putem vrši se upotreba totalnog herbicida, dok mehaničkim putem možemo vršiti frezanje ili okopavanje prostora. Isto tako, moguće je izvršiti malčovanje prostora između bankova slamom. Malčovanje slamom ima višestruku korist: sprečava rast korova, smanjuje isušivanje zemljišta, prilikom većih padavina omogućava brži ulazak na parcelu i ne dolazi do prljanja plodova.

Pošto tikvica ima veliku nadzemnu masu moguće je postavljanje lutrasila bez potpore. Lutrasil je jako bitan za ranu proljećnu i kasnu jesenju proizvodnju. Period branja je raniji za 5 do 7 dana u odnosu na percele koje ne koriste lutrasil.

Branje i pakovanje

Branje se obavlja od 15 do 30 dana od dana presađivanja. Vremenski period od presađivanja do prvog branja zavisi od vremena proizvodnje i vremenskih uslova za datu sezonu. U početku berba se obavlja svaka 3 do 4 dana, a u fazi pune rodnosti i intezivnog branja svaka dva dana.  Međutim, postoje hibridi kod kojih se branje obavlja svakodnevno. Plodovi se beru ručno sa ili bez pomoći makaza i noževa. Zajedno sa plodom bere se i drška ploda ili peteljka dužine od 2 do 3 centimetra.

Pakovanje plodova obavlja se u drvene ili kartonske gajbe. Ako se pakovanje obavlja u drvene gajbe unutrašnjost gajbe treba obložiti materijalom (npr. papir) da ne bi došlo do mehaničkog oštećenja ploda. Poslije branja i pakovanja, ako se odmah ne vrši distribucija, privremeno se skladišti u tamne i hladne prostorije.