Cijenu paradajza u Evropi diktira Maroko?

Uobičajeno je da tokom prvih zimskih mjeseci cijena paradajza u blagom padu. Ove godine su bile više od prosjeka, ali se taj pad ipak osjetio. Međutim, u novembru je došlo do skoka, osim u Španiji, što je vidljivo iz podataka Evropske komisije. Prosječna cijena u Evropi iznosila je 1,37 evra/kg što je manje nego u oktobru i manje nego prošle godine u novembru kada je ona bila 1,43 evra.

Razlozi za poskupljenja su brojni, navodi Hortidaily. Klimatske promjene i suša su uzeli svoj danak kada je u pitanju proizvodnja na otvorenom, jer je to podiglo potrošnju vode za navodnjavanje. Tu je i pojava novog  virusnog oboljenja. Naime, virus smeđe smežuranosti ploda, ToBRFV, se prvi put pojavio na  Siciliji i u Njemačkoj 2018. godine, a onda se proširio i na mnoge druge europske zemlje. Istovremeno su poskupjeli inputi u ovoj proizvodnji: sjeme, đubriva, energija, prihrana, sredstva za zaštitu.

Konkurencija stiže iz Maroka 

Tradicionalni proizvođači su Italija i Španija, ali su se i ondje susreli sa brojnim poteškoćama u proizvodnji. Proizvođači u Italiji su imali probleme izazvane visokim temperaturama i širenjem ToBRFV. Međutim, pored svega, ovo je tržište ostalo stabilno. Prosječna cijena je u 11. mjesecu blago porasla, ali je to povećanje manje nego novembarska cijena u petogodišnjem razdoblju.

U Španiji se unazad nekoliko godina smanjuju površine pod ovim povrćem zbog konkurencije jeftinijeg iz Maroka. Cijena je u prosjeku pala za 0,99 evra što je najeći pad cijena u Evropi, ali je i to bilo malo povećanje iznad petogodišnjeg minimuma.

Podaci Evropske unije pokazuju da je prosječna vrijednost u Holandiji 1,20 evra/kg što je manje nego u oktobru. U poređenju sa prethodnih pet godina, ona je rekordna. Na tržištu je zabilježena manja količina zbog smanjene proizvodnje izazvane rastom cijena energenata.

Poljska i snabjedvač i izvoznik

Poljska se pojavljuje kao veliki snabdjevač paradajzom i prerađevinama, ali i uvoznik. Samo u 2019. godini izvezli su preko 73.000 tona svježih plodova. Najveći kupci su Njemačka, Ujedinjeno Kraljevstvo, Bjelorusija. U isto vrijeme Poljska je i veliki uvoznik svježih plodova iz Španije, Holandije i Maroka.

Francuska ima manje površine pod ovom kulturom i veći je uvoznik. Unatoč tome, cijene u novembru su bile skoro identične onima u 2020.

Čini se da stanje na ovom tržištu diktira ponuda Maroka, jer je iz te zemlje u EU stiglo 18 posto više paradajza tokom oktobra 2021. nego u 2020.