Što uzrokuje pucanje plodova trešnje?

Prema riječima savjetodavke Biljane Nikolić, na pucanje plodova trešnje utiče mnogo faktora. Sa jedne strane, to su osobine ploda, kao što su: krupnoća, anatomska građa pokožice, čvrstoća mesa, osobine kutikule, veličina i gustina stoma, osmotska koncentracija soka ploda, faza razvoja ploda, a sa druge strane, na pucanje plodova utiču faktori vanjske sredine: količina i trajanje padavina i temperatura.

Krupniji plodovi podložniji pucanju

Krupnoća ploda - smatra se da su krupniji plodovi osjetljiviji na pucanje od sitnijih. Takođe, plodovi sa stabala koja su više rodila manje pucaju, što se može objasniti time što su oni sitniji u usporedbi s plodovima sa stabala koja su dala niži prinos.

Čvrstoća mesa - generalno se smatra da su sorte trešnje sa čvršćim mesom osjetljivije na pucanje ploda u odnosu na sorte sa mekim mesom. Ustanovljena je značajna pozitivna korelacija između čvrstoće mesa i stepena pucanja ploda. Međutim, postoje i mnoga odstupanja od tog pravila. Sorte regina, kapins, koje imaju čvrsto meso, manje su osjetljive na pucanje ploda, dok su sorte primavera i lionska rana, sa mekim mesom, vrlo osjetljive na pucanje.

Elastičniji plodovi trešnje otporniji na pucanje

Osobine pokožice - na pucanje ploda utiču i neke osobine pokožice, poput elastičnosti, veličina stanica epidermisa, osobine stoma i kutikule. Sorte trešnje koje imaju izraženiju elastičnost pokožice su manje sklone pucanju ploda. Međutim, za sada ne postoje metode pomoću kojih bi se precizno mogla izmjeriti elastičnost pokožice. Ustanovljena je značajna pozitivna veza između veličine stanica epidermisa i stepena pucanja ploda. Ona je bila najjača kod stanica koje se nalaze na vrhu ploda.

Kutikula ima zaštitnu ulogu jer spriječava prodor vlage

Smatra se da na pucanje ploda utiču i neke osobine stoma, kao što su broj, raspored i veličina. Kutikula se nalazi na površini epidermisa pokožice i ima zaštitnu ulogu. Ona predstavlja barijeru koja spriječava ulazak vode u plod i gubitak vode iz ploda. Kutikula je izgrađena od kutina (90-99%) i voska (1-10%). Iako je učešće voska u građi kutikule malo, on ima daleko veću ulogu kao barijera za ulazak i izlazak vode iz ploda. Utvrđeno je da su sorte trešnje sa većom debljinom kutikule manje osjetljive na pucanje ploda.

Kutikularne frakture nastaju mjesec dana po zametanju ploda

Na pokožici plodova trešnje se javljaju sitne kutikularne frakture, nevidljive golim okom. Pretpostavlja se da su one glavna mjesta kroz koja voda ulazi u plod i odakle počinje pucanje pokožice. Te frakture se mogu javiti u ranoj fazi razvoja ploda, oko mjesec dana nakon zametanja. Visoka vlažnost zemljišta i zraka, kao i neredovna obezbijeđenost stabala vodom podstiču njihovo formiranje. Pojava i razvoj kutikularnih fraktura zavise od sorte i podloge. Te mikrofrakture stvaraju uslove za pojavu truleži plodova trešnje nakon berbe.

Osmotski efekti manje krivi za pucanje

Osmotska koncentracija soka ploda (sadržaj rastvorljive suhe materije), takođe, utiče na pucanje plodova. Ukoliko je ona veća, pucanje je izraženije. Tu tvrdnju potkrepljuje i činjenica da je pucanje najizraženije na vrhu ploda, koji se odlikuje i najvećim sadržajem šećera. Međutim, navodi se da između sadržaja rastvorljive suhe materije i pucanje ploda u većini slučajeva postoji slaba veza i smatra se da osmotski efekti imaju manju ulogu u pucanju ploda u odnosu na druge faktore.

Osjetljivost na pucanje 10-25 dana prije berbe

Faza razvoja ploda - u većini slučajeva pucanje se javlja pri kraju treće faze razvoja ploda (intezivan rast i sazrijevanje). Kod pojedinih sorti pucanje se može javiti i ranije, na početku treće faze, dok su plodovi još zeleni (na primjer kod sorti van i lambert). U naučnoj literaturi se navodi da osjetljivost na pucanje počinje 10-25 dana prije berbe u zavisnosti od sorte i povećava se do optimalnog datuma berbe. 

Ujutro najveća osjetljivost

Na pucanje plodova značajan uticaj imaju količina i trajanje padavina i temperatura. Pucanje je direktno srazmjerno količini padavina i dužini trajanja vlaženja plodova. Povećanjem temperature u rasponu 10-40°C linearno se povećava pucanje plodova. Osjetljivost plodova na pucanje je najveća ujutro, kada je najveći turgor plodova, a značajno se smanjuje u toku najtoplijeg dijela dana, ukoliko je dan bez padavina. Visoke temperature u kombinaciji sa vjetrom i suhim zrakom utiču na smanjenje turgora plodova i tako smanjuju rizik od pucanja plodova. Sa druge strane, faktori koji utiču na smanjenje transpiracije, kao što su visoka relativna vlažnost zraka i tiho vrijeme, bez vjetra, povećavaju pojavu pucanja plodova.