Najbolje sorte za organsku proizvodnju jabučastog voća

Gajenje jabučastih voćaka po tipu organske proizvodnje je izuzetno složen proces koji zahtijeva posebno praćenje pojave prouzrokovača bolesti i štetočina. Zbog toga se poduzima čitav niz preventivnih mjera koje olakšavaju organsku proizvodnju jabučastog voća. Ovdje veliku ulogu ima izbor sorti jabučastih voćaka, otpornih na najznačajnije prouzrokovače bolesti i štetočine.

Sorte jabuke 

Krstovača sazrijeva krajem septembra i početkom oktobra. Ima srednje krupan do krupan plod nepravilnog oblika, sa sunčane strane prekriven dopunskom crvenom bojom i po cijeloj površini posut bijelim lenticelama. Otporna je prema raznim bolestima. Rijetko strada od čađave krastavosti, a simptomi se pojavljuju uglavnom na listu. Veoma je bujna i alternativno (naizmjenično) rađa. Plodovi, izloženi vjetru, opadaju.

Šumatovka rađa redovno i obilno. Sazrijeva krajem oktobra, dobro se čuva u običnim uslovima, a plodovi su dobri za upotrebu u svježem stanju tek u januaru. Plod je sitan, svjetlo do tamnocrvene pokrovne boje, kiselo-slatkog ukusa i prijatne arome. Otporna je prema bolestima i dobro podnosi oštre zime, sušu i jake vjetrove.

Jesu li monosortni zasadi budućnost voćarstva?

Senabija se bere u prvoj polovini oktobra. Srednje bujna do bujna, uspravnih grana i uske krošnje u mladosti, koja se kasnije otvara. Veoma kasno cvjeta, pa ne strada od mrazeva. Alternativno (naizmjenično) rađa u ekstenzivnim uslovima. Plod je srednje krupan, zelene osnovne boje pokožice koja je na sunčanoj strani prekrivena blijedim rumenilom. Slatkog je okusa i nedovoljno sočna. Tolerantna je prema čađavoj krastavosti i jabučnom smotavcu.

Nove sorte otporne na parazite

Oplemenjivački rad na jabučastim voćnim vrstama kreće se u pravcu stvaranja sorti otpornih na parazite, kod jabuke prije svega na čađavu krastavost i pepelnicu, a kod kruške na bakterioznu plamenjaču. Danas je proizvođačima voća na raspolaganju veliki broj otpornih sorti koje se ujedno odlikuju i visokim kvalitetom ploda.

PRI program oplemenjivanja jabuke (SAD) od 1945. godine radi na stvaranju sorti otpornih prema čađavoj krastavosti (Venturia inaequalis). Do danas su izdvojene 44 napredne selekcije, od kojih su najuspješnije: Prima, Priscilla, Jonafree, Williams Pride, Enterprise, Gold Rush i Primiera. U našoj zemlji sorta Prima zaslužuje punu pažnju za gajenje u brdsko-planinskim područjima, gdje kasnije sazrijeva i daje odličan kvalitet plodova.

Da nas je više poput Ediba, Asima i Tanasića, uvoznih 550 šlepera ne bi trebalo

Kao rezultat dugogodišnjeg rada bračnog para Fišer, u Drezdenu Nemačkoj stvoren je niz tzv. re-sorti, koje se, osim različitim stepenom otpornosti prema najvažnijim patogenima, odlikuju visokim prinosom i kvalitetom ploda. Sorte remo, revena i reanda otporne su prema prouzrokovaču čađave krastavosti, pepelnice i plamenjače.

Francuska sorta florina (Querina), pored otpornosti prema čađavoj krastavosti i tolerantnosti na pepelnicu, praktično je otporna prema bakterioznoj plamenjači (Erwinia amylovora). Bere se polovinom septembra i karakteriše se tamnom, ljubičastom dopunskom bojom pokožice i dobrim organoleptičkim osobinama. Sklona je alternativnom (naizmjeničnom) rađanju, pa se preporučuje prorjeđivanje plodova.

Evropske sorte za organsku proizvodnju

Pogodna za proizvodnju biološki vrijedne hrane je i češka sorta jabuke topaz, atraktivnog ploda, prekrivenog prugastom svijetlocrvenom bojom. Sazrijeva oko sedam dana prije zlatnog delišesa, rađa redovno i obilno i tolerantna je prema najznačajnijim gljivičnim bolestima.

Iz Italije (Trento) vode porijeklo sorte golden orindž, otporna prema čađavoj krastavosti i osjetljiva prema pepelnici, i brina, otporna prema čađavoj krastavosti i malo osjetljiva prema pepelnici. Golden orindž je sorta dobre i redovne rodnosti. Bere se sedam dana poslije zlatnog delišesa (krajem septembra). Zelenožuta osnovna boja pokožice prekrivena je crvenonarandžastim rumenilom na oko 20 posto površine, što plodove čini veoma atraktivnim.

U Evropi, u organskoj proizvodnji se pod površinama najviše nalaze sljedeće otporne sorte jabuka: topaz, modi, goldraš, arijana, opal i krimson krisp.

Sorte kruške

Na manjim površinama i za zasnivanje organskih voćnjaka za proizvodnju zdravstveno ispravnih plodova kruške, treba birati domaće sorte s izraženom otpornošću prema pojedinim bolestima, štetočinama i nepovoljnim uslovima sredine kao što su lubeničarka, pšeničarka, ječmenka, karamanka, turšijara, jeribasma ili introdukovane otporne sorte (Harou dilajt i Harvest kvin koje plodove donose u ljeto; Konkord i Fetelova i koje sazrijevaju u prvoj polovini septembra i Boskova bočica, koja je zimskog vremena zrenja i potrošnje). Ulaze u obzir i David, Uta i Thimo.  

U veoma homogenom italijanskom sortimentu mjesto nalaze nove sorte, otporne na bakterioznu plamenjaču, kao što su veoma rana sorta boem i rane jesenje sorte aida i harou svit. Od sorti krušaka kasnijeg vremena sazrijevanja kao otpornije su se pokazale aleksandar lukas, druardova, dilova, hardenpontova, kaluđerka, pakhams trijumf i kiferov sejanac. Kiferov sijanac je jedna od rijetkih sorti kruške koja je izuzetno prilagodljiva ekološkim uslovima i otporna prema bakterioznoj plamenjači, krastavosti plodova i kruškinoj buhi.

Koje sorte dunje se preporučuju?

Dunja je voćka toplijeg podneblja i s uspjehom se može gajiti do 700 metara nadmorske visine. Plodovi se obično koriste za preradu u slatko, kompote i rakiju. Uz veoma malo rezidbe moguće je formirati poluslobodnu okruglastu krunu koju je, radi redovne rodnosti, neophodno redovno obnavljati.

Za organske zasade preporučuju se sorte koje su otpornije na bakterioznu plamenjaču, a to su Šampion, Trijumf, Hemus i Asenica. Ostale sorte: Morava, Leskovačka i Vranjska (oprašivač).

Holandska krupna i domaća mušmula

Mušmula (Mespilus germanica L.) je pogodna, jer se može kalemiti na dunju, pa ima mali habitus, lijep i zdrav list i vrlo ukusne plodove kad ugnjili, poslije prvih mrazeva. Nije zahtjevna u pogledu agroekoloških uslova, uspijeva i pod djelimičnom sjenkom, a zbog kasnog vremena cvjetanja dosta je otporna na pozne proljetne mrazeve.

Pogotovo je interesantno to što bi se mogla gajiti kalemljena na glog na slatinastim zemljištima. Od sorti se preporučuju Holandska krupna, Domaća mušmula i selekcija Poljoprivrednog fakulteta u Novom Sadu - Rasna.