Uloga mladih bh. agronoma: Kako do prvog zaposlenja?

Opšte poznata činjenica je da je poljoprivreda jedna od najvažnijih grana privrede u svakoj državi. Ovu tezu potvrđuju i iznosi novčanih podrški koje izdvajaju zemlje Evropske unije za poljoprivrednu proizvodnju na godišnjem nivou. U našoj zemlji, nažalost ta izdvajanja, iako u porastu, već godinama nisu ni blizu prosjeka EU.

Dugo godina poslije rata je trajao tranzicijski period gdje su državne farme, zadruge, fabrike za preradu poljoprivrednih proizvoda, hladnjače i slično, trebale da nastave svoj rad u privatnom obliku gazdovanja. U tom periodu javljali su se mnogi problemi, a prije svega izostanak značajnije podrške državne vlasti, nedostatak krovnog ministarstva poljoprivrede, manipulacije sa podsticajima za poljoprivrednu proizvodnju i drugo.

U nedostatku većih farmi i poljoprivrednih gazdinstava primarna poljoprivredna proizvodnja je bila oslonjena na manja poljoprivredna gazdinstva čiji se broj iz više razloga smanjivao tokom godina. Jedan od njih je nedostatak tržišta za određene proizvode, loša uvezanost poljoprivrednih proizvođača, ali i tradicionalan način bavljenja primarnom poljoprivrednom proizvodnjom.

Posebnu pažnju ćemo upravo posvetiti tradicionalnim načinima bavljena poljoprivrednom proizvodnjom. U ovom dijelu značajnu ulogu bi trebali da imaju agronomi koji bi svojim savjetima i iskustvima trebali da mijenjaju svijest proizvođača te da svojim znanjima, novinama u svijetu primarne poljoprivredne proizvodnje pomognu da domaći imaju veću produktivnost kao i da im olakšaju svakodnevne poslove.

Također, činjenica je da mladi agronomi poslije završetka školovanja steknu dosta teorijskih znanja, ali i da im treba određeno iskustvo u praksi koje vrlo često nemaju gdje da steknu. Kvalitet školovanja na poljoprivrednim fakultetima u BiH je na izuzetno visokom nivou. Izdvojili bismo poljoprivredne fakultete koji su u državnom valsništvu:

• Poljoprivredno - prehrambeni fakultet u Sarajevu
• Poljoprivredni fakultet - Banja Luka
• Poljoprivredni fakultet - Istočno Sarajevo ( Lukavica ) sa izdvojenim odjeljenjima u Bijeljini i Vlasenici
• Agronomski i prehrambeno - tehnološki fakultet u Mostaru
• Agro - mediteranski fakultet u Mostaru

Takođe, treba istaći da je Poljoprivredno-prehrambeni fakultet u Sarajevu najstarija svjetovna visokoškolska institucija u BiH i najstarija članica Univerziteta u Sarajevu. Osnovan je 21. mart 1940. godine odredbom nadležnih organa Kraljevine Jugoslavije. 

Kako do zaposlenja

Dakle, kvalitet inžinjera poljoprivrede sa teorijskog aspekta nije upitan, ali poslije završetka školovanja veoma često oni ne nalaze posao u struci. Jedan dio njih je na birou za zapošljavanje, a drugi radi poslove koji često nemaju dodirne tačke sa poljoprivredom. Prema podacima Agencije za rad i zapošljavanje, samo u Federaciji BiH, na dan 31. decembar 2022., na evidencijama nezaposlenih osoba nalazi se 771 osoba sa VSS poljoprivredne struke.

Rješenje ovog problema trebalo bi biti sistemsko i regulisano zakonskim aktima te inicirano od strane unije studenata, udruženja i saveza koji okupljaju agronome, poljoprivrednih fakulteta...

Za početak, u svakoj opštini bi trebala postojati služba za poljoprivredu koja bi imala pored starijih i iskusnijih agronoma i određeni broj mladih (zavisno od veličine opštine i poljoprivrednog potencijala), koji bi radili 2 ili 3 godine sa starijim kolegama i prikupljali neophodno iskustvo. Ovdje prvenstveno mislimo na diplomirane inženjere poljoprivrede, odsjeka za voćarstvo, stočarstvo i biljnu proizvodnju. Takođe, u kantonalnim službama za poljoprivredu je neophodno otvoriti prostor za mlade kadrove.

Hiperprodukcija kadrova

S obzirom na to da je produkcija kadrova veća nego što tržište rada zahtjeva, bilo bi neophodno da opštinski i kantonalni nivoi vlasti subvencioniraju zapošljavanja mladih agronoma u poljoprivrednim apotekama i prodavnicama poljoprivredne opreme. Dio sredstava namijenjenih za poticaje u poljoprivrenu proizvodnju bi obavezno trebao biti usmjeren na mlade agronome bez iskustva u sekundarnoj poljoprivrednoj proizvodnji (mljekare, mlinovi, tvornice za proizvodnju mesa i slično).

Na ovaj način bi mladi i stručni ljudi iz poljoprivrednog sektora stekli neophodna praktična iskustva te bi se ojačala savjetodavna podrška poljoprivrednoj proizvodnji. I na kraju projekti podržani od opštinskih, kantonalnih i entitetskih vlasti gdje bi se mladim kolegama dala mogućnost za zasnivanje voćnjaka, zasada i sjetvenih površina bili bi od iznimnog značaja za početak karijere.