Kako zaštiti pelargonije i geranijum od gusjenica malog leptira?

Leptir pelargonijin plavac ili moljac geranijuma Cacyreus marshalli je veoma opasna štetočina ovog starog, ali vrlo popularnog cvijeća. Vodi porijeklo s juga Afrike kao i cvjetna vrsta s čijim je sadnicama prenijet u Evropu.

Prvi put je registrovan 1988. godine, a identifikovan 1990. i ubrzo je postao prava napast na području Španije, Francuske i Italije. Zabilježen je na Kanarima i jugu Švicarske. U Ujedinjenom Kraljevstvu je prvi put registrovan 1997., a na Lošinju se pojavio 2008. godine. Veoma brzo se širio u toplijim područjima.

Karakteristike leptira plavca

Život leptira je neraskidivo povezan s pelargonijama. Rijetko se na našem kontinentu sreće na divljim biljkama iz ove porodice. Zbog specifičnog načina života i ciklusa razvoja najčešće ga susrećemo u gradovima gdje se uzgaja kultivisana pelargonija. Tu je ima obilje hrane i dobre uslove.

Na rasprostranjenost najveći uticaj ima temperatura. U eksperimentalnim uslovima dokazano je da se pri stalnoj temperaturi od 20ºC može neprekidno razvijati i izvoditi nove generacije, nije uočena dijapauza. U eksperimentalnim uslovima nije potvrđeno da šteočina ima sposobnost mirovanja tokom zime što je ograničavajući faktor za trajno naseljavanje velikog dijela Evrope.

Malih je dimenzija, do 20mm. S vanjske strane krila je prošaran smeđim i bijelim površinama na karakterističan način. Unutrašnja strana je jednolično smeđa, a duž ivice je isprekidana bijela linija.

Privlači ih miris listova. Ženke jaja polažu na listove i cvjetove, a iz njih se poslije sedam dana razvijaju larve koje prelaze u cvjetni pupoljak kroz rupu koju naprave. Dalji život se odvija u pupoljku čijom unutrašnjosti se hrane i tako ga uništavaju. Kada dostignu treći stepen, napuštaju ga i prelaze na listove i stabljike.

Razvoj je veoma brz i u toku godine može imati nekoliko generacija. Na temperaturi od 20ºC larva prolazi kroz razvoj za mjesec dana i prelazi u stadijum lutke koji se završava poslije 17 dana. Za manje od 50 dana formira se nova generacija.

Štete na pelargonijama

Simptomi prisustva štetočine je pojava usporenog rasta i sušenja biljaka. Larve su u stanju da za veoma kratko vrijeme unište biljku. Najlakše ćemo otkriti prisustvo plavca ako na lišću primijetimo male rupe koje su precizno isječene. Mlađe larve uništavaju cvjetne pupoljke, a starije se uvlače u stabljike i jedu njihovu unutrašnjost. Za njih je karakteristično da imaju izuzetan apetit i za kratko vrijeme mogu uništiti biljku.

Obično ih primijetimo kada jedu cvjetove. Zbog naseljavanja patogena napadnute biljke i biljni dijelovi postaju crni, a stabljike u kojima su larve su pune izmeta. Da su prisutne u stabljici možemo vidjeti po ulaznim rupama.

Preventivne mjere

Za sada nije utvrđeno da u Evropi ima prirodnog neprijatelja. Uočeno je da se parazitska osica Trichogramma evanescens može razviti na jajima. Problem s plavcem je što kad jednom uđe u biljku, ostaje zaštićen.

Kao preventivna mjera posebno je važan ritam zalijevanja, jer štetočini odgovara toplota i povišena vlažnost. Kako bi spriječili ovu pojavu, biljke ne treba zalijevati tako da kvasimo listove i stabljike. Supstrat mora biti dobro dreniran. Vlaga će privući leptire, jer su biljke sočnije. U sedmici se zalijevanje obavlja dva puta u fazi cvjetanja i to u periodu kada su dani najvrući. Treba ga obavljati tek kada se supstrat osuši. Kod kupovine pelargonija pregledajte biljke. Obratite pažnju da na stablima i pupoljcima nema rupica. Listovi ne smiju biti oštećeni. U suprotnom se može desiti da s mladim biljkama donesete i štetočine u svoje dvorište ili balkon.

Neke sorte pelargonija, koje imaju tanke stabljike i kožne listove su otpornije na napad i leptir ih ne voli.

Mjere suzbijanja

Za suzbijanje razvijeni su insekticidi u vidu štapića koji se utisnu u zemlju. Biljka usvaja sredstvo i na taj način se štiti. Učinak je vidljiv već poslije dva dana, a biljke su zaštićene tri mjeseca.

Ako niste ljubitelj hemije, postoje brojni prirodni insekticidi. Jedno od njih je ulje neem-a koje ne ispoljava štetno djelovanje. Više će da djeluje preventivno, jer sprečava ženke da polažu jaja na tretirane biljke.

Najbolje prirodno sredstvo koje tjera ovu, ali i brojne druge štetočine, je pelin. Ubrane listove prelijemo vrelom vodom i ostavi slijedeća 24h. Koristi se za zalijevanje.

Sredstvo na bazi bijelog luka

Veoma efikasnim se pokazalo tretiranje rastvorom koji se dobiva od bijelog luka. Može da se priprema na dva načina. Prvi je da se tri do četiri čena usitne i preliju vodom u količini do 1l. Ostavi se u otvorenoj posudi slijedeća 24h. Dobivena tečnost se procijedi i koristi za tretiranje biljaka.

Drugi način je da se usitnjeni bijeli luk prelije vrelom vodom i ostavi da se ohladi.

Tretiranje se izvodi više puta u toku sedmice, dva do tri puta. Broj tretiranja uskladiti sa uslovima i brojem primijećenih jedinki.

Napadnute dijelove biljke odrezati i spaliti, uništiti. Nikada ih ne bacajte u kompostnu hrpu, jer tako dajemo mogućnost leptiru da preživi i pričinjava nove štete.