Kako se ispoljavaju posljedice dejstva mrazeva na voćkama?

Niske temperature korisne su u hladnom periodu za održavanje života voćaka u toku zimskog mirovanja ali takođe su i nepovoljne zbog mrazeva. Najčešće se javljaju u fazi uspavanosti ili kasnije u početnim fenofazama vegetacije, kada su i najopasniji.

Pri tom može biti različito oslabljeno svojstvo prirodne otpornosti prema mrazu, cijelog habitusa, a najčešće pojedinih dijelova stabla. Pojava nedovoljne količine organskih rezervi najčešće je usljed iznurenosti rodom. Takođe tu su i neblagovremeno završavanje vegetacije (neodrvenjavanje i nesazrijevanje tkiva) i nepovoljni uslovi kaljenja krajem vegetacije zbog naglog nastupanja hladnoće poslije relativno toplijeg vremena, navodi stručnjak za voćarstvo, Branko Tanasković.

Kako zaštititi voćke od mraza i niskih temperatura

Povrede na voćkama mogu biti različite, odnosno, u vidu djelimičnog ili potpunog cjepanja i sušenja. Obično se raspoznaju po tamnijoj boji tkiva zbog aktivnosti oksidacionih enzima. Spolja na deblu, granama i korjenu mogu se primjetiti nekrotične pjege, pukotine i izmrzline kore. Zatim se javlja sušenje grančica ili kompletnog usjeva. Pogotovo su izmrzline izražene na dijelovima formiranih rahlji voća i to više ako su one od skeletnih grana i pod manjim uglom.

Osjetljivost nastaje od loših uslova sazrijevanja tkiva

Najmanju otpornost tkiva na mrazeve ispoljava prizemni dio debla jer je izložen najvećim kolebanjima temperature, što nepovoljno djeluje na kaljenje, a i manje je snabdjeven hranjivim rezervama, koje kasnije i pristižu, naročito pri poznijem završetku vegetacije (jer u tom slučaju kad je toplo - tu je najtoplije, a kad je hladno - tu je najhladnije).

Zbog velikih temperaturnih kolebanja, dolazi i do značajnijeg pucanja kore na deblima, najviše izraženih u prizemnim i središnim regijama. Ostali dio stabla je znatno otporniji. Skeletne grane ponašaju se u tom slučaju kao i gornji djelovi drveta. Slično je i sa ostalim starijim granama. Nešto jače izraženu osjetljivost imaju unutrašnji djelovi rahlji kore. Pri tom osjetljivost tkiva rahlji nastaje od lošijih uslova sazrijevanja i kaljenja tkiva, odnosno usljed slabije obezbjeđenosti hranjivim rezervama, objašnjava Tanasković.

Opasne po biljku i mehaničke povrede

Osjetljivost prema mrazu pojačava se i mehaničkim povredama. Zato su ozljede pojedinih dijelova voćke veoma nepovoljne, a nekada i opasne po njihov opstanak.

Na deblu i granama mrazevi izazivaju nekrotične pjege ili zone, sušenje kore i pucanje tkiva. Ukoliko pri tom kambij ostane zdrav, regenerisaće se i kora i drvo. U suprotnom, povrijeđena mjesta se osuše. Takođe, pojedine strane stabla nisu jednako izložene opasnosti. Najviše strada jugozapadna strana jer su tu zimi znatno jača kolebanja temperature. Kada dođe do jačeg zagrijavanja, s te strane nastaje ranije buđenje vegetacije, a samim tim i smanjenje otpornosti prema niskim temperaturama.

Šta raditi sa voćkama nakon otapanja snijega i mraznih dana?

Oštećenja debla mrazevima zavise u velikoj mjeri od visine (što su viša - duža, veća je opasnost od niskih temperatura i sve više stradaju od njih i obrnuto). Što su debla duža, veća je površina izložena niskim temperaturama, nešto je kasniji završetak vegetacije, ograničeniji je priticaj hranjiva i zaštitnih rezervnih materija.

Šta dodatno umanjuje otpornost ?

Pri normalnim uslovima vegetacije, grane i grančice u istoj mjeri su otporne prema mrazu kao i deblo. Ali tri faktora mogu bitno umanjiti njihovu otpornost time što izazivaju slabo odrvenjavanje: duža vegetacija, zasjenjenost i nedovoljne količine organskih rezervi u tkivu.

Zbog toga se usljed niskih temperatura mogu osušiti vrhovi letorasta u unutrašnjosti krošnje, a nekada i jedni i drugi. Vrhovi obično izmrznu kada god nisu dobro sazrili i odrvenjeni dok grančice u unutrašnjosti krošnje onda kad su jače zasjenjene, sa manje hranjivih rezervi i sa nepovoljnim uslovima kaljenja. Zato se često dešava da su i vrhovi jednogodišnjih grana neoštećeni.

Voćari su najviše zabrinuti pri jakim dugotrajnim mrazevima za opstanak cvjetnih i lisnih pupoljaka. Lisni pupoljci, za razliku od cvjetnih (osim kod breskve - gdje nekada prije stradaju), vrlo su otporni prema mrazu, gotovo kao i kambij i imaju jača oštećenja ukoliko izmrznu i grančice na kojima se oni nalaze, ističe ovaj stručnjak.