Mrka trulež krompira - kako je prepoznati i suzbiti

Mica Stajić, stručnjak za zaštitu bilja u vranjskoj Poljoprivredno savetodavnoj i stručnoj službi, ističe da je bakterijsko uvenuće (Ralstonia solanacearum) značajna bolest mnogih biljnih vrsta iz porodice Solanaceae uključujući papriku, paradajz, krompir, plavi patlidžan i duvan. Ekonomski je bakterija najznačajnija na krompiru mada prouzrokuje određene štete i na drugim navedenim biljnim vrstama. Ralstonia solanacearum se nalazi na EPPO /A2 listi karantinskih patogena. Bakterija potiče iz tropskih, suptropskih i toplih zemalja u kojima je široko rasprostranjena. Pojavila se i u zemljama sa umjereno hladnom klimom kao što su: Belgija, Holandija, Velika Britanija i Italija. Ovaj patogen je odgovoran za bakterijsko uvenuće preko 200 biljnih vrsta.

Kako prepoznati i spriječiti običnu krastavost krompira

Simptomi na krompiru

“Početna faza infekcije u polju prepoznaje se po uvenuću vršnih listova biljke na visokim temperaturama tokom dana, koji se oporavljaju tokom noći. U ranim fazama uvenuća lišće ostaje zeleno, a kasnije počinje da žuti i razvija se smeđa nekroza. Takođe, dolazi do pojave epinastije. Ubrzo dolazi do nepovratnog uvenuća izdanaka ili cijele biljke što rezultira propadanjem i odumiranjem biljke. Poprečni presjek sprovodnog tkiva uvenule stabljike obično je smeđe boje, a iz presječenog mjesta se lako može iscjediti mliječni bakterijski eksudat. Kada se presječena stabljika stavi u vodu, iz sprovodnih sudova ističe bakterijski eksudat," kaže Stajićeva.

Ona dodaje da se početna faza infekcije prepoznaje po promjeni boje sprovodnog prstena od staklasto - žute do svjetlosmeđe iz kojeg se spontano, nakon nekoliko minuta, pojavljuje blijedi kremasti eksudat. Kasnije, sprovodno tkivo postaje izrazito smeđe i nekroza se može proširiti na parenhimsko tkivo u uznapredovalim fazama infekcije.

Ciklus razvoja

Zaražene krtole sjemenskog krompira predstavljaju najopasniji izvor inokuluma i glavni način širenja patogena. Krtole mogu da imaju očiglednu funkciju u slučaju kada se vide simptomi ili latentnu infekciju u slučaju, kada nema vidljivih simptoma. Ovaj drugi tip infekcije - latentni, predstavlja sigurno najveću opasnost.

“Sječenje sjemenskih krtola može da pomogne širenju inokuluma. Upotreba zaraženih sjemenskih krtola, osim što odmah izaziva ekonomsku štetu na usjevima do ispoljavanja bakterijskog uvenuća, prouzrokuje i buduću štetu zbog kontaminacije zemljišta koje je glavni izvor inokuluma. Ralstonia solanacearum može da preživi veoma dugo na mnogim samoniklim biljkama iz roda Solanum, u zemlji i na ostacima zaražene vegetacije. Osim toga, bakterije se mogu širiti i preko vode za navodnjavanje," ističe Stajićeva.

Kako pravilno uskladištiti krompir

Prevencija i mjere zaštite

Stručnjaci vranjske poljoprivredne službe poručuju povrtarima da su karantinske mjere zaštite od ove bolesti veoma važne jer imaju za cilj da spriječe unošenje bakterije u zemlju. Otuda u sjetvi treba koristiti zdravo sjeme, odnosno saditi cijele krtole krompira. Takođe je važno rano utvrđivanje prisutnosti patogena, jer je samo pravovremenim intervencijama moguće suzbiti štetu i ograničiti širenje bakterije.

"Osnovna mjera borbe je dezinfekcija sredstava transporta, kontejnera i prostora gdje se sakuplja krompir, posebno kada se otkrije trulež u pojedinim partijama," navodi Stajićeva.

Po njenim riječima je takođe važna i dezinfekcija stolova, sanduka i svega drugog što dolazi u kontakt sa sjemenskim krompirom. Jedan vid borbe protiv ove bolesti je i sjetva tolerantnijih sorti.

Ukoliko se patogen unese u zemlju potrebno je uništiti oboljele biljke i krtole potencijalne prenosioce bolesti. Na dijelovima zemljišta gde se pojavi bolest ne smije se uzgajati bar pet godina ni krompir ni druge biljke iz roda Solanium. Posebna pažnja mora da se obrati na uništavanje samoniklih biljaka krompira i biljaka spontane flore iz roda Solanium.