U augustu pripremite pčelinja društva za narednu sezonu

August je mjesec kada počinje priprema pčelinjih društva za narednu pčelarsku sezonu. Ovaj period je bez većih padavina i uglavnom je bezpašni period, zato svaki pčelar treba obratiti pažnju na predstojeće obaveze u pčelinjaku jer se i mali propust u ovom period kasnije teško nadoknađuje.

Zbog toga je neophodno da pčelar u avgustu odradi sljedeće radove:

• Izvrši detaljan pregled pčelinjih društva;
• Sanira slaba društva i mijenja stare matice lošijeg kvaliteta;
• Suzbija parazite pčela i legla;
• Slabija društva prihrani, štiti pčele od osa, stršljena, moljaca;
• Poboljša ventilaciju u košnici kao i obezbjedi "šareni hlad" i tako štiti pčele od visoke temperature;

Prvo detaljno pregledajte sve pčelinje zajednice

Prvi posao na pčelinjaku u augustu je obavljanje detaljnog pregleda svih pčelinjih zajednica radi utvrđivanja njihovog zdravstvenog stanja, kvaliteta matice na osnovu legla i utvrđivanja količine hrane (meda i polena).

Ako su ti parametri zadovoljeni onda su nam zajednice jake. Kod pregleda trebalo bi ramove iz centralnog dijela, iz kojih nisu izašle dvije-tri generacije legla premjestiti na bočne strane, jer u nove ramove teže, matica polaže jajašca, a i hladniji su za zimovanje, a ramove sa pergom i medom približimo centralnom dijelu.

Što uradiš u augustu - vidjet ćeš u maju!

Kada se naiđe na zajednicu sa lošom maticom ista se mijenja, ili se spaja sa nekim od nukleusa koji u sebi imaju mladu maticu i to preko novinskog papira. Matica u augustu i septembru položi ukupno 15.000-20.000 jaja, iz kojih će se izvesti isto toliko pčela, a taj broj pčela dovoljan da društvo prezimi.

Spajanje slabih društava, odnosno društava sa nedovoljnim brojem pčela radilica, takođe je jedna od bitnih radnji koju bismo trebali da izvršimo u ovom mjesecu.

Varoa - velika opasnost za pčele

Jedan od najbitnijih radova je suzbijanje parazita pčela i legla gdje prednjači krpelj odnosno varoa. Varoa je invaziona parazitska bolest larvi, lutki i odraslih pčela koju prouzrokuje (krpelj) varoa. To je veliki krpelj vidljiv golim okom, tijelo je prekriveno ovalnim veoma tvrdim hitinom. Ženka je smeđe – crvenkaste do kestenaste boje, duga 1.0 – 1.7 mm, a široka 1.5 -1.9 mm. Cijelo tijelo je ovalno, spljošteno i nazubljeno, pokriveno veoma sitnim dlačicama. 

Na larvama i lutkama pčela lako se uočava krpelj. Imaju veoma dobro razvijen usni aparat i služi za razbijanje pčelinjeg hitina između članaka i za sisanje pčelinje krvi (hemolimfe). Mužjaci krpelja imaju slabo razvijen usni aparat i ne mogu sisati krv iz pčele, a i kratko žive. 

Varoa - prenosnik i ključni okidač virusa kod pčela

Sa početkom proljećnog razvoja prvog legla, započinje i razvoj varoe. Ženka varoe polaže jaja pored pčelinje larve u ćeliju gde posle 2 dana iz jaja izlaze larve koje potom prelaze u lutke i na kraju, u odraslog parazita. Cijeli ciklus razvoja odigrava se u poklopljenom leglu i to, ukoliko ga ima, radije trutovskom jer ih ono privlači većom količinom juvenilnog hormona. U poklopljenom leglu varoa i polno sazrijeva, pari se, poslije čega mužjaci ugibaju, a ženke se hrane krvlju lutke i mlade pčele. Kada mlada pčela napusti ćeliju i ženke parazita izađu sa njom u jednu ćeliju saća može da položi do pet jaja. 

Razvoj krpelja je tri puta brži od razvoja larve pčele, ukupan razvoj krpelja ženke traje 8-9 dana, a mužjaka 6-7 dana.

Zaštitu od varoe treba početi posljednjih dana jula

August pa i druga polovina jula su mjeseci u kojima se sprovode opšte mjere borbe protiv varoe. Poznato je da ženke varoe polažu jaja prvenstveno u trutovske ćelije. Početkom augusta skoro da i nema trutovskog legla i krpelj prelazi na legla radilice. 

U augustu matica smanji polaganje jaja, a krpelj nastavlja razvoj, pa je nužno nastaviti sa njenim suzbijanjem. Ukoliko se zaštita od varoe ne obavi blagovremeno, veliki je rizik za pčelinje društvo. U prisustvu velikog broja ovih krpelja, pčele gube odbrambeni imunitet i higijensko ponašanje, tako da razni mikroorganizmi mogu izazvati teška oboljenja kao što su američka kuga, nozemoza i dr. 

Svako jaje koje matica položi posle 1. augusta, bit će zimska pčela. U to leglo varoa više ne smije da ulazi. Zaštitu od varoe treba početi posljednjih dana jula, intenzivirati u augustu, da bi se završila do 10 – 15. septembra. Tretiranje pčelinjih zajednica poslije 15. septembra, naročito ako nisu primjenjivane od jula do septembra, daju slabije rezultate.

Biološke i hemijske metode suzbijanja

Za suzbijanje varoe primenjuju se biološke i(li) hemijske metode - primjena hemijskih sredstava (akaracidima).

Biološki metod predstavlja postavljanje okvira građevnjaka kojim se uklanja oko 50% pa i više ovog parazita. Treba ga koristiti u toku čitave sezone, sve dok u košnici postoji trutovsko leglo. To je okvir sa mladim nepoklopljenim leglom koji se postavlja u pčelinju zajednicu i u koji varoe polažu jaja. Kada je leglo poklopljeno, okvir se vadi i vosak pretapa. Za 5 do 6 dana se može ponoviti postupak.

Hemijski metod u tretiranju varoe predstavlja upotrebu preparata koji poslije paljenja dime i koji su u određenim koncentracijama otrovni za varou, a neće naškoditi pčelama. Postoji veliki broj akaricida za suzbijanje varoe koji kao aktivnu supstancu sadrže mravlju kiselinu, amitraz, timol itd. Postoje i registrovani lijekovi (antiakaracidi) koji se u proizvode u obliku štapića natopljeni lijekom koji se stavlja u plodište u periodu 1-15 avgusta i koji se nakon 20-25 dana vadi iz košnice.

Najbolji uspjeh se postiže ako se kombinuju ove dvije metode.

Postoje i drugi oblici lijekova i to dimni, kontaktni, rasprskavajući i dr. Veoma je bitno da se pridržavamo upustava o korišćenju lijekova. Borba protiv varoe veoma je važna na širem prostoru jer se parazit varoe brzo širi i na pčelinja društva u kojima se varoa suzbijala, ukoliko u blizini ima zaražena društva ili je zajednička paša.

Prihrana pčela

Pošto je u augustu slab unos nektara, ili ga uopšte nema, pčelari moraju spremiti pčelinja društva sa manje meda. Period od 15. augusta do 15. septembra je vrijeme kada treba uraditi prihranjivanje pčelinjih društava i izvođenje što većeg broja mladih pčela, jer je to praktično najvažniji posao na pčelinjaku u ovom periodu.

Prihranu možemo vršiti na dva načina - stavljanjem punih ramova meda u zbijeg ili prihranom šećernim sirupom.

Prihrana medom je bolja za pčelu, ali ako nema meda prihrana se može vršiti i šećernim sirupom.

Samo zdrava i jaka pčelinja društva sa oko 15.000 do 20.000 pčela mogu uspješno da prezime i dočekaju prvu pčelinju pašu. Nukleusi mogu da prezime minimalno sa 5000 jedinki. Prihranjivanje treba vršiti sve dok se ne obezbijedi dovoljna količina rezervne hrane.

Autor: Dragan Bejatović, Savjetodavna Srpske