Svježa, džem ili čuvena rakija? Zašto kajsiju zovu "sretno drvo"?

Kajsija, dragocjena voćka, ukras bašte i voćnjaka, stigla je u ove krajeve - nepoznato je odakle. Iako se gaji najmanje 5.000 godina, nije sa sigurnošću utvrđeno da li je porijeklom iz Kine, Japana, Koreje ili nekog drugog kraja Azije. Njeno latinsko ime, Prunus armeniaka, to jest jermenska šljiva - nije od pomoći, jer kajsija nije došla iz Jermenije nego u Jermeniju stigla razmjenom na znamenitom Putu svile.

Iz Azije su je Rimljani širili po Evropi. Divlje kajsije, koje još rastu u manje naseljenim predjelima Kine, Kazahstana, Kirgizije i Uzbekistana tako su malobrojne da su stekle status ugrožene vrste.

Ništa bez kajsijevače

Odomaćena kajsija gaji se po cijelom svijetu, a najbolje uspijeva u predjelima sa prijatnom mediteranskom klimom. Raste kao žbun ili nisko drvo, sa atraktivnim cvjetovima i privlačnom bojom kore tako da ima i važnu estetsku funkciju na imanju.

Najveći proizvođač kajsije je Turska sa 390.000 tona godišnje. Slijede Iran i Italija. Srbija sa 1,7 miliona sadnica kajsije proizvodi oko 40.000 tona. Zanimljivo je da u svijetu najveći dio proizvedenih kajsija ide u sušenje, dok poljoprivrednici u Srbiji radije ovaj plod koriste za sokove, džemove i kompote.

Kako napraviti rakiju od kajsija?

U stvari, dosta ode i u znamenitu rakiju kajsijevaču, onu koja osvaja medalje na sajmovima, "sto jezika govori" i smatra se kao dragocjen poklon kumu ili prijatelju. Ovaj plod, sličan maloj breskvi, žut ili narandžast, nije "izdašan" kad je rakija u pitanju, što je nesumnjivo jedan od uzroka pojave da rakija kajsijevača obično ima višu cijenu od većine drugih vrsta.

Veliko bogatstvo

Za plod i drvo kajsije vezuju se mnoga vjerovanja, uglavnom povoljna, jer je kajsija "sretno drvo". Još u drevnoj Kini, Majka Zapada, boginja plodnosti, ima u svojoj službi četu vila kojima je jedini posao da brinu o njenim kajsijama, voću besmrtnosti. U antičkoj Grčkoj, kajsija je dar Heliosa, boga sunca, zato produžava život i daje dobro zdravlje.

Imati kajsije, smatra se velikim bogatstvom kod poljoprivrednika u susjednoj Srbiji.

Jedan savremeni mladi voćar iz sela u opštini Kikinda uspostavio je redovne razgovore sa svojim kolegama iz Japana kojima se pohvalio da pred kućom ima staru kajsiju.

Izaberite sortu kajsije prema njenim karakteristikama

"Hajde ne izmišljaj, pa to je veliko bogatstvo, šta si ti, princ, pa da imaš kajsiju u bašti?", odgovorili su momci sa druge strane svijeta.

Obilno rađa, pa "odmara"

Drugo cvjetanje kajsije, po vjerovanju, znači hladnu zimu. Opet po vjerovanju, ovo drvo jedne godine obilno rodi ("gađali smo se kajsijama"), a sljedeće "odmara". Da kajsija povoljno utiče na zdravlje, dokazuje i njen sastav sa mnogo C, E i K vitamina uz sve poznate vitamine B kompleksa, kalijuma, gvožđa i kalcijuma. Prijatan je i lak dodatak ishrani, a po vrućinama može da bude i samostalan obrok.

Važno je samo da plodovi budu potpuno zreli. Zelene kajsije koje djeca tako rado kradu (a vlasnici se prave da ih ne vide) uopšte nisu dobre za varenje. Košpica u plodu melje se radi etarskog ulja i izrade kozmetike, a malo jezgro u njoj koristi se u kulinarstvu kao zamjena za badem. Ali, jezgro može da bude i veoma gorko, u tom slučaju je neupotrebljivo za ljudsku ishranu.

Još jedan običaj se tiče kajsije, ali ne ploda nego drveta od koga mogu, uz dosta vještine, da se izrade komadi nakita. Žena koja nosi minđuše od kajsije ili muškarac koji nosi ogrlicu s privjeskom od kajsijinog drveta - zaštićeni su od svake zle sile.