Jagode je bolje saditi u proljeće, u jednoredu

Proizvođači koji se odluče za sadnju jagode često su u velikoj dilemi oko vremena sadnje, načina gajenja i izbora sortimenta. Tehnološki i ekonomski isplativa tehnologija je da se sadnja jagoda vrši što ranije u proljeće, jer za dva mjeseca od sadnje jagoda počinje da rađa i taj prvi rod otplaćuje dio investicije, piše Aleksandar Popović za PSSRS. 

Prvi rod direktno zavisi od kategorije sadnice koja se sadi. Za uobičajenu kategoriju klase A (500 sadnica u gajbi) rod se kreće na nivou 100-150 g/sadnici, odnosno 4-6 t/ha, ali ako se sadi sadnica kategorije A+ (250 sadnica u gajbi) rod se povećava na 200-300g/sadnici, odnosno 8-12 t/ha. Ako se od živića naprave presadi u čašama od 10 cm rod može biti i veći. 

Druge godine jagoda daje prvi pravi rod

Poslije prvog proljetnog roda, sadnica ima sasvim dovoljno vremena da se razvije i formira rodni potencijal za narednu sezonu. Naredne godine jagoda daje prvi pravi rod od 600g – 1.0 kg/sadnici što je 24-40 t/ha. U Evropi bi odmah poslije toga uništavali plantažu, a kod nas, s obzirom da je mala razlika u cijeni između prve i druge klase, može da se ostavi da plantaža da i treći rod koji je realno na nivou oko 20-25 t, pri čemu treba računati povećano učešće plodova koji su za industriju (druga klasa), a smanjenje učešća plodova za svježu potrošnju.

Bitno je znati da se sadnice iz rasadnika vade krajem novembra mjeseca. Imamo biljku sa golim korjenom i korjenovim vratom. Iako se ta sadnica poslije odstranjivanja lista, čišćenja i klasifikacije lageruje u hladnjačama na temperaturi od – 2 C, gdje su životni procesi svedeni na minimum. Međutim, ma koliko niskog inteziteta bili, oni se ipak odigravaju i biljka troši unutrašnje rezerve hrane. Samim tim će biološki potencijal sadnica za rod biti manji, što je duže vrijeme od ubacivanja sadnica u hladnjaču do njene sadnje.  

Sadnice je najbolje saditi u proljeće

Sadnica posađena u proljeće ima mnogo bolje energetske i genetske predispozicije od sadnice koja se sadi u julu, avgustu, a posebno u septembru. To se direktno odražava na prijem sadnica, rod i na kraju na profit.

Ako se sadnja vrši u julu i avgustu temperature su visoke, niska je relativna vlažnost vazduha, zemljište je često suvo i teško ga je kvalitetno pripremiti za formiranje bankova. Pored sistema "kap po kap" trebalo bi uvesti i orošavanje da bi se povećala vlažnost vazduha i popravila mikroklima. U suprotnom rizikuje se da se ne primi veliki procenat sadnica (30- 40 %), što čini sadnicu automatski skupljom a i smanjuje prinos naredne godine. 

Ako se čekaju povoljne vremenske prilike i sadnice se posade kasno, u septembru ili oktobru, onda je gotovo 100% sigurno da naredne sezone nećemo uopšte imati rod ili će isti biti beznačajan. U svakom slučaju manji nego kada uradimo proljećnu sadnju. Glavna razlika između ljetne i proljetne sadnje je što se prvi rod dobija tek narednog proljeća, a pri tom sadnica već poslije 20-tak dana počinje sa izbacivanjem cvjetova koji se moraju nekoliko puta do jeseni zakidati. Sve ovo se radi da bi se biljka natjerala da potencijal "gura" u svoj razvoj, da biljka iduće godine da veći prinos. 

Što je dobro znati o uzgoju jagoda?

Ako bi se ostavili cvjetovi, biljka bi svoj potencijal "gurala" u razvoj ploda, da produži vrstu, a sama bi ostala nerazvijena i iduće godine bi imala veoma mali prinos. Zakidanje cvjetova izaziva trošak radne snage i poskupljuje proizvodnju. Kod proljetne sadnje poslije roda biljka ne cvjeta do idućeg proljeća.

Poslije ljetne sadnje, kada je sadnja polovinom jula, prvi proljetni rod je na nivou oko 60% od maksimalnog genetskog potencijala i kako se sadnja pomjera ka jeseni taj procenat pada. Ako se sadnja obavlja krajem septembra i brzo nastupe hladni dani, gotovo je 100 % sigurno da idućeg proljeća nećemo ubrati nijednu jagodu jer sadnica nije imala dovoljno vremena, dovoljnu količinu sunčanih sati (svjetlosti) i dovoljnu količinu toplote da razvije i samu sebe i razvije rodni potencijal za naredno proljeće. Ozbiljan prinos (30-40 t/ha) se može očekivati tek drugog proljeća posle sadnje, ali će kvalitet plodova biti lošiji u odnosu na berbu prvog proljeća poslije sadnje, zbog toga što su sadnice godinu dana bile duže izložene dejstvu raznih patogena.

Jednored ili dvored?

Kada smo završili sa pripremom zemljišta, obezbjedili dovoljne količine organske materije (veoma bitno) u zemljištu i dovoljnu količinu vode za navodnjavanje, eliminisali probleme sa korovom i odredili sortiment sadnica, pred nama je posao izrade bankova i odluka da li saditi u jednoredu ili dvoredu.

Najnoviji trendovi u Evropi su da se jagode sade u jednoredima. Rastojanje između bankova je 1,2m, staje po ha isti broj sadnica, koristi se tanja (0.03-0.04mm) i uža folija (1m) i samo jedna traka kap po kap. Sa manjom količinom vode i đubriva navodnjava se i hrani isti broj biljaka po 1 ha. Banak mora da ima visinu oko 30cm, u osnovi je širine 30-40cm i na vrhu mora biti blago zaobljen, da cvjetne grane nemaju ravnu površinu gde bi mogle da se zadrže, već da padaju niz foliju. Mnogo je manje bolesti i mnogo je lakše branje.

Kod bujnih sorti kod dvoredne sadnje prilikom aplikacije sredstava zaštite prskalicama, preparati ne mogu doprijeti do svih dijelova biljke (do korjenovog vrata) i oni ostaju izloženi djelovanju patogenih gljiva. Takođe cvjetne grane padaju između redova, teža je berba i tu se razvija bolest i trulenje plodova. 

Ovo drastično može smanjiti prinos i prihod. Neke manje bujne sorte potrebno je gajiti u dvoredu, ali ti bankovi moraju biti viši, uži i zaobljeniji od onih klasičnih da bi cvjetne grane padale sa strane folije bez dodirivanja zemlje.