Zlatasto žutilo vinove loze može biti pogubno po rod. Evo kako da ga prepoznate i suzbijete

Zlatasto žutilo vinove loze jedna od najopasnijih bolesti ove biljke, a uzrokuje je fitoplazma Flavescence doree (FD). Simptomi se ogledaju se u tome što na zaraženim čokotima pupoljci u proljeće kasnije kreću sa razvojem ili uopšte ne kreću.

Na čokotima se uočava promjena boje listova i nekroze između lisnih nerava. Zavisno od sortimenta vinove loze i boja listova na zaraženim čokotima je različita. Kod obojenih sorti listovi su svijetlo crveni, odnosno tamno ljubičasti. Svijetlo žuta do žuto zlatna boja se uočava na inficiranim listovima bijelih sorti.

Kako izgleda zaraženo lišće?

Zaraženo lišće je čvrsto, krto i savija se po obodu prema naličju. Moguća je i nekroza cvasti, te izostaje formiranje grozdova, a ako se i formiraju oni su rehuljavi, smežurani, lošeg kvaliteta. Na zelenim lastarima može doći do truljenja internodija (članaka), a kod nekih sorti može doći do opadanja dijela ili čitavog grozda.

Kako i u kojem slučaju se izvodi lačenje i pinsiranje lastara vinove loze?

Važno je saditi otporne kultivare (sorte) i koristiti manje bujne podloge i mjesta gdje je vjetrovitije. Pravovremenim zakidanjem zaperaka i skidanjem listova u okolini grozdova se smanjuje vlaga, a azotno đubrenje primijeniti umjereno. Važno je obaviti zaštitu od štetočina koje oštećuju bobice.

Simptomi teško uočljivi

U proljeće, sa kretanjem vegetacije simptome bolesti je teško uočiti. Kasnije, poslije cvjetanja vinove loze promjene se jasnije uočavaju, dok su u avgustu simptomi najizraženiji. Takođe, stepen zaraženosti čokota može biti različit, odnosno, mogu biti zaraženi pojedinačni lastari ili veći dio čokota, a vrlo često dolazi do potpune zaraženosti čokota.

Zaraženi čokoti poslije dvije do tri godine u potpunosti propadaju. Jednom zaražena vinova loza ostaje zauvijek zaražena.

Fitoplazma, koja je prouzrokovač bolesti, tokom zime se održava u oboljelim čokotima. Bolest se širi zaraženim sadnim materijalom, kao i vektorom - cikadom Scaphoideus titanus. Ova cikada hrani se i razvija isključivo na vinovoj lozi. Tokom godine razvija jednu generaciju, a prezimljava u stadijumu jaja ispod kore dvogodišnjih lastara.

Piljenje larvi od maja

U našim proizvodnim uslovima početak piljenja larvi se odvija tokom maja. Obično, tek ispiljene larve cikade Scaphoideus titanus uočavaju se na naličju listova vinove loze krajem maja, početkom juna. Inače, larve cikade prolaze kroz pet razvojnih stadijuma, a tokom juna dolazi do pojave odraslih jedinki, koje ostaju u vinogradima sve do septembra.

Direktne štete nastale ishranom cikada (odraslih jedinki i larvi) floemskim sokovima su zanemarljive. Međutim, izuzetno su velike indirektne štete koje nastaju uslijed vektorske uloge cikade, odnosno prenošenja fitoplazme FD. Da bi cikada postala infektivna ona se mora nekoliko sati hraniti na zaraženoj biljci.

Inkubacioni period koji traje 21 dan, to  je vrijeme koje je potrebno da prođe od trenutka unošenja fitoplazme u tijelo cikade do momenta kada ona može tokom ishrane prenijeti na drugu biljku. Tek larve trećeg razvojnog stadijuma postaju infektivne, zadržavajući tu sposobnost do kraja života, kao i svi naredni larveni stadijumi i imago (odrasla cikada).

Fitoplazma Flavescence doree se ne prenosi na potomstvo cikade.

Kako suzbiti bolest?

Suzbijanje cikade obavlja se na osnovu monitoringa, kontinuiranog pregleda naličja listova na prisustvo larvi i utvrđivanja njihovog razvojnog stadijuma. Monitoring odraslih jedinki obavlja se putem žutih ljepljivih ploča, čime se utvrđuje pojava, brojnost i dužina trajanja aktivnosti cikade.

Prvi tretman se sprovodi kada su prisutne larve trećeg razvojnog stadijuma, a naredni za deset dana nakon prvog tretmana. Treći tretman izvodi se u veoma ugroženim područjima i matičnim zasadima. Registrovani insekticidi za suzbijanje cikade su na bazi buprofezina i buprofezina+fenpiroksimata.

Tretiranje je najbolje započeti treće sedmice od prvog polaganja jaja. Suzbijanje protiv vektora (cikade) ponoviti tri do šest puta, što zavisi od produženosti piljenja larvi iz jaja. Treba gajiti manje osjetljive sorte vinove loze.

Indirektne mjere suzbijanja, kako bi se spriječilo širenje fitoplazme, odnose se i na upotrebu zdravog sadnog materijala, sanitarni pregled zasada, uklanjanje zaraženih čokota, uništavanje divlje loze u okruženju, uništavanje korova i napuštenih zasada.