Lubenica: Omiljeno ljetno povrće kojem visoke temperature ne smetaju

Lubenica (lat. Citrullus lanatus) je jednogodišnja dikotiledona biljka iz porodice Cucurbitaceae. Potiče iz stepskih područja srednje i južne Afrike, odakle se raširila na Bliski istok, a onda i u Indiju i Kinu.

Na evropski kontinent prenijeta je u 16. vijeku, a najviše se uzgaja zvog svojih zrelih i ukusnih plodova, koji su prijatne arome i osvježavajućeg ukusa. Kako kaže Jovana Todorović iz PSSRS, na našim prostorima uglavnom je koristimo u svježem stanju, kada se nalazi u fiziološkoj zrelosti, ali od ove povrtarske vrste mogu se takođe pripremati i različiti sokovi i sirupi dok se od kore pravi veoma kvalitetno i ukusno slatko, a njeno sjeme koristi se za ekstrakciju ulja, bogatog vitaminom D. 

Prema podacima Organizacije za hranu i poljoprivredu (FAO, 2019. godina) lubenica se u svijetu gaji na 3.084.217 hektara, od čega se najveće površine nalaze u Kini, Turskoj i Indiji. U Republici Srpskoj proizvodnja tog povrća odvija se na nešto više od 800ha. Danas se inače obilježava i svjetski dan lubenice, povrtarske vrste koja je sasvim opravdano jedna od najzastupljenijih u našoj ishrani u toku ljetnih mjeseci. 

Slatka lubenica mora biti ženska, imati glatku peteljku, zlatnožutu mrlju...

"Njen značaj u ishrani ogleda se u hemijskom sastavu, a kojeg u 92 procenta čini voda, zatim dijetalna vlakna, probavljivi ugljeni hidrati poput fruktoze, saharoze i glukoze. Tu su takođe i aminokiseline, masti, kompleks vitamina (retinol, beta-karoten, B, E, K), nikotinske, folne i askorbinske kiseline, mineralne soli (kalcijum, kalijum, magnezijum, gvožđe, fosfor), te alkalne supstance", navodi Todorović.

Upravo zahvaljujući ovakvom sastavu, to povrće pronašlo je svoju primjenu kako u svakodnevnoj ljudskoj ishrani za vrijeme ljetnog perioda, ali isto tako i u medicinske i farmaceutske svrhe, napominje ovaj stručnjak. 

Dobro podnosi visoke temperature

Lubenica ima i izrazito diuretička, protivupalna, antispazmolitična i antipiretska dejstva. Pomaže kod zatvora, za normalizaciju stolice, olakšavanja rada crijeva. Isto tako dobar je saveznik u borbi protiv bolesti bubrega i jetre, stabilizuje visoki krvni pritisak na normalan nivo, aktivira metaboličke procese, ublažava bolove u mišićima i smanjuje težinu. Benefiti se ogledaju i kroz blagotvoran uticaj na rad organa kardiovaskularnog sistema i endokrinih žljezda.

Struka je dokazala da je korisna i kada su u pitanju kosa i koža, zahvaljujući visokom sadržaju vitamina C i A. Vitamin C pomaže u sintezi kolagena, proteina koji održava kosu jakom, a kožu gipkom. Vitamin A je takođe važan kada je riječ o zdravoj koži jer pomaže u obnavljanju i novom stvaranju njenih ćelija.

Savjeti u uzgoju lubenica: Poželjno je dublje oranje i đubrenje stajnjakom

Podsjetimo, lubenice veoma dobro podnose visoke temperature, sve do 45 stepeni dok na 10C° prestaje rast. Biljka ne cvijeta pri vrijednostima ispod 13 stupnjeva. Neophodno je da u vegetacijskom periodu temperaturna suma bude između 2.000 do 3.000 C°.

Duži period visokih temperatura može rezultirati smanjenim prinosom dok nedovoljno visoke utiču na smanjenu oplodnju kao i redukovani procenat šećera. Trebalo bi ih brati u momentu tehnološke zrelosti koja podrazumjeva sladak ukus, hrskavu konzistenciju i intenzivno crvenu boju.