Cvijet pšenice je kao otvorena rana i to su ulazna vrata za fuzariozu klasa. Gljivica opstaje na tek zametnutim mliječnim zrnima pšenice. Zaražena zrna su štura, nenalivena sa vidljivom roze navlakom. Zrna imaju manji kvalitet jer gljivica ispušta mikotoksine koji smanjuju tehnološki kvalitet, tako da često ta pšenica nije za ljudsku upotrebu.
Infekcija usjeva sa Fusarium vrstama (Fusarium spp.) moguća je tokom čitave godine, ali najveće štete nastaju upravo u fazi cvjetanja. Ovo je najznačajnija bolest žitarica sa dalekosežnim posljedicama na kvalitet zrna i prinos. Glavni faktori koji utiču na pojavu infekcije su: obrada zemljišta i plodored, vlaga i temperatura u vrijeme cvjetanja i potencijal bolesti. Najvažnije štete od fuzariozne paleži klasa su gubitak prinosa do 50% (smanjuje broj zrna do 20%), smanjena klijavost (Fusarium umanjuje procenat klijavosti), smanjen kvalitet zrna, prisustvo mikotoksina.
Štete nastaju uslijed ograničene mogućnosti za nalivanje zrna. Takva zrna su štura, manje mase, manje hektolitarske mase i lošijeg kvaliteta. Sve navedeno vodi ka smanjenom prinosu po jedinici površine.
Simbolično rečeno, cvijet pšenice je kao otvorena rana i to su ulazna vrata za fuzariozu klasa. Gljiva opstaje na tek zametnutim mliječnim zrnima pšenice. Zaražena zrna su štura, nenalivena sa vidljivom roze navlakom. Zrna imaju manji kvalitet jer gljivica ispušta mikotoksine koji smanjuju tehnološki kvalitet, tako da često ta pšenica nije za ljudsku upotrebu.
U klasu se nalaze i zdrava i oboljela zrna, a često je i čitav klas zahvaćen i tada su štete najveće. Bolest se javlja svake godine, ali joj pogoduju česte i obilne kiše i rane jutarnje magle koje su obilježile ovo proljeće. Zabilježeno je više Fusarium vrsta međutim, najznačajniji po učestalosti i štetama je Fusarium graminearum.
Mjere koje mogu da smanje pojavu infekcije su odgovarajući izbor usjeva u plodoredu - smanjena učestalost kukuruza i pšenice u proširenom plodoredu, izbor sorti - uzgoj tolerantnih sorti na Fusarium spp. Obrada strništa i kultivacija zemljišta smanjuju rizik od infekcije. Preporučuje se i dodatno usitnjavanje i ujednačeno raspoređivanje biljnih ostataka jer ubrzava mikrobiološku razgradnju u površinskim slojevima. Ova mjera može biti poboljšana dodavanjem uree.
Slabi ili bujni rast, povećava podložnost infekciji, iz tog razloga važna je pravovremena žetva - čim usjev dostigne odgovarajuću fazu zrelosti (sadržaj vlage dovoljno nizak. Od primjene hemijskih mjera, tu je upotreba fungicida. Dorada sjemena, zaštita lista i klasa sa odgovarajućim fungicidima umanjuju jačinu zaraze.
Iako se puno toga može postići upravo kroz primjenu spomenutih agrotehničkih mjera, vremenski uslovi ostaju važan faktor u ostvarenju infekcije. Tretiranje preparatima trebalo bi da štiti klas, ali i list zastavičar i druge listove koji će odigrati presudnu ulogu u nalivanju zrna i produžetku vegetacije. Listovi na taj način ostaju duže zeleni i zdravi i stvaraju visok prinos.
Žitarice tretirane fungicidima su ne samo zdrave nego i duže vrijeme su zelene boje čime se postiže duže nalivanje zrna i veći prinosi, kažu u PSS Subotica.
Pojačani intenzitet napada ovog parazita (Septoria nodorum), može da se očekuje u fazi intenzivnog porasta i cvjetanja biljke i kada je vrijeme vlažno sa čestim kišama. Štetnost oboljenja ispoljava se kroz smanjenje prinosa i pogoršanja kvaliteta zrna, posebno u sjemenskoj proizvodnji.
Najznačajnije žitarice domaćini ovog parazita su pšenica, tritikale i ječam. Simptomi su slični kao kod Septoria tritici, s tim što se pojavljuju i na pljevicama, lisnim rukavcima i na stablu. Parazit prezimljava i na biljnim ostacima i na sjemenu, u vidu piknida. Pošto se bolest pojavljuje na gornjim listovima i klasu, tretiranje usjeva treba obaviti nakon klasanja strnih žita. Simptomi sive pjegavosti klasa pšenice (Septoria nodorum) istovremeno mogu da se nađu u svim stadijumima njenog razvoja, kao i na svim djelovima uzgajane biljke. Pogoduje joj velika vlaga, preko 96% i temperatura 20 - 25° C. Ukoliko napadne klas, smanjenje prinosa može biti i do 60%.
Hemijsko suzbijanje fuzarioze klasa i sive pjegavosti klasa pšenice obaviti na početku cvjetanja sa nekim od sljedećih fungicida: Artea 330 EC (aktivne materije ciprokonazol + propikonazol) - 0,5 l/ha, Antre Plus (a.m. tebukonazol + tiofanat-metil) - 1,5 l/ha, Falcon EC-460 (a. m. tebukonazol + triadimenol + spiroksamin) - 0,6 l/ha, Prosaro (a. m. protiokonazol + tebukonazol) - 0,75-1 l/ha, Amistar extra (a.m. azoksistrobin + ciprokonazol) 0,75 l/ha, Sphere (a.m.trifloksistrobin+ciprokonazol) 0,5 l/ha, Duett Ultra (a.m.epoksikonazol+tiofanat-metil) 0,4-0,6 l/ha, Acanto Plus (a.m.pikoksistrobin+ciprokonazol) 0,6 l/ha, Alto Combi (a.m.karbendazim+ciprokonazol) 0,5l/ha, Zamir (a.m.prohloraz+tebukonazol) 0,75-1l/ha, Bumper P (propikonazol+prohloraz) 0,75-1 l/ha, Cello (a.m. tebukonazol+protiokonazol+spiroksamin) 1,25 lit/ha, Caramba (metkonazol) 1,2-1,5 lit/ha, Opus Team (epoksikonazol+fenpropimorf) jedan litar/ha.
Tagovi
Autor
