Crvenilo kukuruza je opasno oboljenje i znatno smanjuje prinos

Kukuruz je rodio i prerodio, a s njim i jabuke. Ali šta to vrijedi poljoprivrednom proizvođaču kad i sa dobrim i prinosom i kvalitetom proizvoda nema dobru i cijenu. Jer kao što uvijek biva velika ponuda, a mala potražnja uslovljava nisku cijenu. Trenutno oko 300 kg merkantilnog kukuruza odgovara cjenovno jednoj vrećici od 25.000 zrna sjemenskog kukuruza, što stari poljoprivredni proizvođači ne pamte. Bilo kako bilo, nova sezona će redukovati broj proizvođača, a oni uporni koji ostaju u proizvodnji ostaje im dalja borba sa problemima koji se javljaju.

Evo jednog problema koji se na svu sreću ne javlja često i obimno u polju kod nas. U BiH se javlja samo u Semberiji rječ je o bolesti  crvenilo kukuruza.

Dva tipa crvenila kukuruza 

Crvenilo kukuruza je opasno oboljenje kukuruza, novijeg je datuma koje se prvi put kod nas javilo 2010. godine na području Semberije. Uslijed ovog oboljenja znatno se smanjuje prinos kukuruza. Postoje dva tipa ovog oboljenja u zavisnosti o prouzrokovača. Prvi tip crvenila kukuruza prouzrokuje stolbur fitoplazma, a drugi tip virus žute patuljavosti ječma.

Crvenilo kukuruza je bakterijsko oboljenje prouzrokovano fitoplazmom Candidatus Phytoplasma solani koji se sa biljke na biljku prenosi putem vektora, malog insekta – cikade. Fitoplazme su izutno male baktreije koje parazitiraju biljke živeći i hraneći se u provodnim sudovima i prenose se cikadama. Osim kukuruza, ova vrsta fitoplazme napada i druge biljne vrste: duvan, pšenicu, paradajz, papriku, patlidžan, mrkvu, celer, grašak, vinovu lozu.

Simptomi  oboljenja

Simptomi crvenila kod prvog tipa se javljaju početkom mliječne zrelosti, nikad prije oplodnje. Kod ovog oboljenja crvenilo zahvata svu biljku,a posebno je izraženo crvenilo lisnog nerva, biljke ne zaosatju u porastu što je i čest razlog ne otkrivanja na vrijme ovog oboljenja. Zrna su štura i deformisana. Rast, cvjetanje i oplodnja se odvijaju normalno iz tog se razloga bolest teško uočava.  Prvi simptomi se pojavljuju krajem jula, početkom avgusta - prvo iznad klipa na vršnim listovima, a kasnije zahvata glavni nerv.

Drugi tip crvenila kojeg prouzrokuje virus žute patuljavosti ječma javlja se u projeće, dakle ranije u odnosu na prvi tip. Crvenilo nije izraženo na nervu lista. Biljke su zakržljale, a klip rahuljav i iz tog razloga simptome ovog tipa je lakše uočiti.

Prvi tip se može nazvati kasno, a drugi tip rano crvenilo. Ono što je zajedničko kod oba tipa je da se oboljenje ne prenosi sjemenom već se patogeni od biljke do biljke prenose, šire pomoću vektora-insekata.

Primjeniti plodosmjenu 

Kolega Jovo Vujević, fitopatolog iz Bijeljine za naš portal ističe: "Ovo oboljenje se intentivno javlja već 5-6 godina u nazad na području Semberije. Najveći problem ovog kraja je taj što se uglavnom primjenjuje dvopoljni sisitem proizvodnje, nakon kukuruza sije se pšenica i obrnuto." Iz tog razloga savjetuje, u borbi sa ovim patogenom, primjeniti pravilno plodosmjenu npr. da se u plodored uvedu soja ili uljana repica koje bi omele prezimljavanje cikada. Na taj način znatno bi se redukovala pojava crvenila kukuruza. Na području gdje se i pored pravilne plodosmjene pojave cikade savjetuje na vrijeme primjenu prepara na bazi piretroida i neonikotinoida.

Kod oboljelih biljaka, crvenilo lišća se javlja jer se kod njih nagomilava veća količina šećera, a šećeri su osnovna materija na bazi kojih se obrazuju antocijani koji su crvene boje. Poremećaji nastali u provodnom tkivu biljke uslijed napada patogena na provodne sudove dovode do povećanja količine šećera u lišću tj. povećanog stvaranja antocijana i pojavu crvenkasto-ljubičaste boje.

Najznačajnija mjera u kontroli crvenila kukuruza je pravilan plodored odnosno izbjegavanje sjetve pšenice nakon kukuruza gdje su registrovani simptomi crvenila na taj način se prekida razvoj cikada vektora stolibur fitoplazme.