Propolis - čuvar košnice i zdravlja

Propolis je mješavina voska i biljnih smola i drugih sekreta biljaka koje pčele sintetiziraju u jedan novi proizvod kojim se one brane protiv svih bolesti, pa čak i štetočina.

Ime potječe od dvije grčke riječi PRO (ispred) i POLIS (grad). Ovo bi značilo da je propolis zaštitna materija koja čuva pčele od vanjskog utjecaja. Boja propolisa veoma varira pa on može biti zelen, zeleno-smeđi, a nekada i tamno smeđe (kavene) boje.

Čemu propolis služi?

Pčelama je to jedini antiseptik kojim se bori protiv svih uzročnika bolesti. Propolis pčele najčešće koriste u jesen kako bi učvrstile ramove, i zatvorile sve pukotine koje mogu dovesti do eventualnog hlađenja klubeta. Takođe, kada su štetočine koje su zašle u košnicu prevelike da bi ih pčele nakon neutraliziranja izbacile van, pristupa se takozvanom "mumificiranju" leševa tih uljeza propolisom. Propolisom ga jednostavno obljepe. Tako, pčelari nerjetko mogu naći u svojim košnicama mumificirane leševe miševa, stršljena i drugih štetočina. Propolisom se i dezinficira svaka ćelija na saću bez obzira da li se sprema za leglo ili za prihvat nektara i polenovog praha.

Propolis boji pčelinje saće, povećava mu čvrstoću i otpornost ka visokim temperaturama. Mješavina propolisa i voska je postojanija od čistog voska, budući da je temperatura topljenja propolisa za 42°C veća od temperature topljenja voska, odnosno propolis se topi pri temperaturi od 105°C. Pčele sakupljaju sastojke propolisa "sirovine" u podne, odnosno u najtoplijem periodu dana. Onda tu sirovinu, poznatiju pod nazivom "kamed" pakuju u vrećice za polen i prenose do košnice. Tamo ga druge pčele rastapaju, i razvlače u dugačke niti.

Kako se dobiva propolis?

Postoje dvije osnovne metode dobivanja propolisa: skidanje grebanjem (struganjem) sa zidova košnice i upotrebom posebnih mrežica.

Kod struganja propolis se skida sa svih drvenih površina, pri čemu se vodi računa da ne dođe do skidanja boje i drugih nečistoća. Najveći problem kod upotrebe ove metode je taj što i pored najveće pažnje, dolazi do prljanja propolisa sitnim drvenim iverjem. Pri tome ova metoda zahtjeva puno truda i vremena pa samim tim nije ekonomski isplativa metoda.

Zbog toga se sve više pčelara opredjeljuje za mrežice. Ove mrežice (ili rešetke) se mogu nabaviti u svakoj bolje opremljenoj pčelarskoj radnji, a neki pčelari ih prave sami. Bitno je da ove rešetke budu fleksibilne. Ova metoda funkcionira na osnovnom principu pčela da zatvaraju sve manje šupljine u košnici. Ako je mrežica napravljena od proreda širine manje od 3-4 mm, a mrežica se stavlja na vrh nastavaka, pčele će zatvoriti prorede propolisom. Ukoliko su proredi širi, pčele će korisiti vosak. Kada su proredi popunjeni propolisom, mrežica se skida, stavlja u zamrzivač, a zatim se tako zaleđen skida sa mrežice. Ukoliko se propolis čuva u izvornom obliku, treba ga zaštititi od voskovog moljca.

Upotreba propolisa

Za upotrebu (i prodaju) se obično koristi ekstrakt propolisa. Da bi se napravio ekstrakt potrebno je 20 grama propolisa koji se stavi u zamrzivač nekoliko sati, a zatim se samelje u mlinu za kavu i potopi u 80 ml etil-alkohola (96%). 3 dana i 3 noći se ekstrahira uz povremeno mućkanje, a zatim se procjedi kroz gazu.

Farmakološka ispitivanja djelovanja propolisa su pokazala da on ima baktericidno, bakteriostatičko, antivirusno, fungicidno, antitoksično, stimulirajuće i lokalno antiseptičko djelovanje. Dokazano je da propolis uništava bacile tuberkuloze, liječi gljivične infekcije noktiju, kao i stafilokokne infekcije. Propolis je jedini prirodni antibiotik na koji bakterije ne razvijaju otpornost.

Propolis se u api-terapiji koristi za saniranje svih kožnih oboljenja, od gljivica, šuge, bradavica, šuljeva, dezinfekciju usne šupljine, sanaciju paradontoze, prehlade, gastrititsa i čira na 12-ercu i želucu.

Gusti sadržaj se može upotrebiti za kožna oboljenja ili saniranje opekotina od meduza, a ekstrakt se upotrebljava na sljedeći način: prve sedmice 3 puta na dan po 5 kapi, u slučaju alergije odmah prekinuti. Druge sedmice 3 puta na dan po 10 kapi, treće sedmice 3 puta na dan 15 kapi, a četvrte tri puta dnevno 20 kapi. Nakon toga napraviti pauzu onoliko dugo koliko je trajao tretman i eventualno zatim započeti novi tretman, mada rijetko kada ima potrebe za time.

Foto:pixabay.com