Je li vrijeme da BiH preispita trgovinu proizvodima životinjskog porijekla sa EU?

Svi još pamtimo kakve je razorne posljedice ostavila afrička kuga svinja na svinjarstvo u BiH, prije svega u Republici Srpskoj. Riječ je o hiljadama ubijenih životinja, velikom broju poljoprivrednika koji su u trenutku ostali bez svega i na kraju sve je to uticalo i na budžet, iz kojeg se nadoknadila šteta poljoprivrednicima.

Zbog saniranja tih šteta, morao se "uštedjeti" na razvojnim projektima, konkretnim mjerama podrške. Ova bolest je došla "preko grane", a sumnja se na te "veterinarsko uređenije" zemlje. Svinjari se još nisu oporavili, a vrebaju nove opasnosti za domaća stada i stabilnost hiljada domaćinstava u Bosni i Hercegovini.

S juga kuga

Sa juga Evrospke unije prijeti kuga malih preživara (PPR). Naime u Rumuniji, Bugarskoj i Grčkoj registrovana je ova bolest, a postoji bojazan da bi se mogla preliti i na BiH, na naše ionako iscrpljeno ovčarstvo i kozarstvo, koje se održava u većinom u staračkim domaćinstvima. 

Sve što je saopštio Ured za veterinarstvo BiH, jeste da kontinuirano prati epidemiološku situaciju po pitanju ove bolesti i u skladu s tim zabranjen je uvoz ovaca, koza i određenih proizvoda porijeklom od ovaca i koza u Bosnu i Hercegovinu iz država i regija u kojima je bolest prisutna.

Kuga malih preživara je visoko kontagiozna i zarazna virusna bolest domaćih i divljih malih preživara. Iscjedak iz očiju, nosa i usta, kao i rastresiti izmet, sadrži velike količine virusa. Fine infektivne kapljice ispuštaju se u vazduh iz ovih izlučevina, posebno kada zaražene životinje kašlju i kišu. Jedinke koje udišu kapljice vjerovatno će se i same zaraziti.

Iako je bliski kontakt najvažniji način prenošenja bolesti, sumnja se da infektivni materijali takođe mogu kontaminirati vodu, jasle i stelju, pretvarajući ih u dodatne izvore infekcije. Tipičnija slika je, međutim, sindrom brzog širenja kod ovaca i/ili koza koji podrazumijeva iznenadnu pojavu depresije, iscjedak iz očiju, nosa i usta, abnormalno disanje s kašljem, dijareja i smrt. Epidemija neće uključivati goveda, bez obzira da li su vakcinisana protiv goveđe kuge ili ne, čak i ako su u kontaktu sa zaraženim ovcama ili kozama. Klinički znakovi javljaju se u prosjeku dva do šest dana nakon prirodne infekcije virusom (razdoblje inkubacije). Stanje prati i rast rektalne temperature temperature od najmanje 40° do 41°C.

Zaražene životinje su izrazito depresivne i izgledaju pospano. Dlaka im stoji uspravno što im daje napuhani izgled, što je posebno vidljivo kod kratkodlakih pasmina. Ubrzo nakon ove faze, iz očiju, nosa i usta počinje izlaziti bistri vodenasti iscjedak, koji kasnije postaje gust i žut kao posljedica sekundarne bakterijske infekcije. Iscjedak kvasi brnjicu i dlake ispod oka; imaju tendenciju da se osuše, uzrokujući spajanje kapaka, začepljenje nosa i poteškoće u disanju. 

Bolest plavog jezika

Sa sjevera i zapada Evropske unije vreba bolest plavog jezika (BPJ). Serotip 3 trenutno se širi uglavnom u Francuskoj, Njemačkoj i drugim zapadnoevropskim zemljama, kao što su Danska i Luksemburg. Na granici je Češke Republike i Austrije.

Klinički znakovi BPJ najčešći su i najizraženiji u ovaca, a bolest se može pojaviti u akutnom, subakutnom i inaparentnom obliku u zavisnosti od virulencije soja virusa, osjetljivosti i pasmine i stresu. U tipičnom obliku bolesti prvo se pojavljuje povišena temperatura, 41 do 42^oC, koja prosječno traje od šest do sedam dana, a može trajati i od dva do 11 dana. Često se pojavi umjereno povišena temperatura koja je jedini znak inaparentnog oblika bolesti. U akutnom obliku bolesti ubrzano disanje se pojavi zajedno s temperaturom ili čak dan ranije.

Drugi ili treći dan bolesti uočava se hiperemija sluznica usne šupljine i nosa uz pojačano slinjenje te serozni iscjedak iz nosa i očiju koji postaje mukopurulentan ili ima primjesa krvi. Iscjedak se naknadno osuši i pretvara u kraste. Također, se primjećuju ekskorijacije sluznice usne šupljine, a nakon toga otok jezika, usana, lica, vjeđa i uški. U rijetkim slučajevima bolesti jezik može toliko nateći da ne može stati u usnu šupljinu te poprimi plavu boju po čemu je BPJ i dobila ime.

Često nastaje edem u potkožju međuviličnog prostora i vrata koji se može protegnuti do pazuha. Sluznica usne šupljine poprimi plavkastu nijansu zbog hiperemije. Slijede petehijalna krvarenja, erozije i ulceracije te krv u slini. Hiperemija kože može se pojaviti na gubici, uškama, preponama, ali i na čitavoj površini kože. Nakon pet do osam dana od pojave bolesti uočavaju se nekrotične promjene na sluznici usne šupljine uz pad temperature i posljedični smrdljivi zadah iz ustiju, a zbog bola ovce ne uzimaju hranu. Katkad se pojavi hemoragični proljev što je loš prognostički znak.

Pri kraju bolesti ili, rjeđe, na vrhuncu febrilne faze vidi se upala papaka s vidljivim zacrvenjelim krunskim rubom. Papci su bolni i topli te ovce šepaju, pretežno leže ili pokušavaju hodati na koljenima. U nekih ovaca uočava se tortikolis. Životinje su nemoćne, mršave, koža im je hiperemična, a vuna otpada u pramenovima. Bolest traje 3 do 4 sedmice. U blagim slučajevima prognoza je povoljna, a pomor se može kretati od dva do 30%. Životinje ugibaju šestog dana od pojave kliničkih znakova, ali ponekad se događa da ovce nakon oporavka uginu tri sedmice nakon pojave bolesti. Najčešći uzrok smrti je aspiracijska pneumonija. Kod subakutnog oblika BPJ bilježi se jaka mršavost, produžena slabost, ponekad tortikolis i produženo razdoblje rekonvalescencije.

Klinički znakovi BPJ u goveda: U goveda nastaje inaparentna infekcija bez vidljivih kliničkih znakova, a u rijetkim slučajevima pojave se i klinički simptomi. Međutim, tokom epidemije BPJ uzrokovane serotipom BTV-8, u zapadnoj i sjevernoj Evropi pojavili su se znakovi potištenosti, povišene temperature, konjuktivitisa, krvarenja i erozije nosne i usne sluznice te nosni iscjedak koji tokom vremena postaje mukopuruletan. Uočena je hiperemija kože s vidljivim zacrvenjelim krunskim rubom papka i posljedičnim laminitisom. Bolest najčešće prati izraziti pad mliječnosti bez drugih vidljivih simptoma. Također, u goveda se može pojaviti hiperemija, pucanje kože i stvaranje krasta na sisama. Osim toga bolest može pratiti pad mliječnosti, a može se razviti i eksudativni dermatitis i alopecije.

Šta raditi?

Istim putem i iz zemalja ove grupe dolazile su nam u posjetu bruceloze i bolesti kvrgave kože i drugi nezvani gosti. Definitivno granica je na neki način šuplja i treba je zakrpiti. Dok još nije kasno i da opet ne bi došli u neke neželjene situacije. 

U međuvremenu, bh. proizvođače već 30  godina maltretiraju oko izvoza crvenog mesa, dok najjeftiniji momovi (mašinski otkošteno meso), prednji čereci i drugo, dolazi bez problema i guši naše selo. Možda je vrijeme da malo stavimo kočnicu i preispitamo odnose u trgovini proizvodima životinjskog porijekla sa onima koji se nisu pokazali profesionalno. I shvatimo da smo sebi najbitniji. Zato, kupujmo domaće!