Partenokarpija se pojavljuje u prirodi kao mutacija, dok se u poljoprivredi, posebno voćarstvu, vještački izaziva kako bi se dobio veći plod, na primjer kruške bez sjemena.
Partenokarpija podrazumijeva formiranje ploda bez oplodnje i bez normalno razvijenih klijavih sjemenki, ili plodovi ne sadrže sjeme. U botanici i hortikulturi ova pojava znači "djevičanski plod". Od voćnih vrsta najveću sklonost ka ovoj pojavi ima kruška i to junsko zlato, julska dekantkinja, trevuška, amanliška, klapovka, konferans, fetelova, lukasova, andre desport, šarena julska, dilova, jakovka, hardijeva, kaluđerka, fertiliti, vilijamovka, žifardova, hardenpontova, pariska grofica, boskova bočica i krasanka.
Sklonost pokazuju i sorte jabuke: baldvin, čelini, bobovec, kanatka, pizgud, bijeli zimski kalvil i ontario. Od koštičavih voćaka (trešnja, breskva) također je uočena.
Partenokarpne vrste i sorte voćaka su značajne za područja ugrožena mrazom, jer donose izvjestan rod i poslije pojave mraza.
Prskanje biljnim hormonima (fitohormonima) se koristi poslije mrazeva da bi se izazvala stimulativna partenokarpija.
Za izazivanje one vještačke u voćaka koriste se sljedeći sintetički fitohormoni: beta - indol buterna kiselina, alfa - naftil sirćetna kiselina, beta - naftoksisirćetna kiselina, 2, 4 - D (dihloro - fenoksisirćetna kiselina) i druge, sve u koncentraciji od 10 - 100 ppm (dijelova na milion dijelova vode), u zavisnosti od vrste, sorte i sredstva.
Stimulativna podrazumijeva uticaj nekog stimulansa, kao što je nepotpuno klijanje polena na žigu tučka. Polen, dospjevši na žig tučka, klija, ali ne dospijeva do jajne ćelije i ne izvršava oplodnju.
Ovu pojavu mogu izazvati i neki nadražaji i oštećenja tučka (ubod insekata, mraz, hemijski preparati i slično), a javlja se kod triploidnih sorti kruške i jabuke. Izražena je u godinama kada dolazi do oštećenja cvjeta od kasnih proljetnih mrazeva, recimo kod viljamovke kada sa oko 80 posto oštećenih cvjetova proljetnim mrazevima daje normalan rod u pojedinim godinama.
Vegetativna partenokarpija nije stimulisana polenom, pa se pripisuje uticaju visokih temperatura na hormone koji pospješuju razvoj plodova bez oplodnje. Česta je pojava kod nekih suptropskih i tropski voćnih vrsta (mandarina i ostali citrusi, smokva, banana, ananas, i drugo).
Lažna partenokarpija javlja se kao posljedica ranog izumiranja embriona. Pored šturih sjemenki sa abortiranim embrionom formira se i manji broj normalno razvijenih sjemenki. Česta je pojava kod nekih triploidnih sorti jabuke i kruške.
Tagovi
Autor
