Znaš li porijeklo mesa koje jedeš? To sada možemo otkriti i u BiH

Nakon pojave kravljeg ludila, tj. spongiformne encefalopatije (BSE), ljudske varijante Creutzfeldt-Jakobove bolesti (CJD), tržište i kontrola hrane u Evropkoj uniji se radikalno mijenja. Ova neurodegenarativna bolest koja nije izazvana virusom, bakterijom niti nekim drugim mikroorganizmom, kao ništa do tada iz korijena je izmijenila stočarsku odnosno govedarsku proizvodnju. Uzrokuju je prioni, specijalni proteini koji nemaju nukleinsku kiselinu.

Karakteristično je za te prione što su oni normalni sastojci staničnih membrana, ali kada postanu patološki, mogu se prenijeti sa zaražene životinje ili, rjeđe, sa čovjeka na čovjeka prilikom transplantacije. Da bi se potrošačima pružile adekvatne i potpune informacije, a koje se odnose na porijeklo govedine koju kupuju donesena je Uredba Vijeća EZ br. 2772/1999.

Identifikacija porijekla mesa

Jedan od načina analize hrane animalnog porijekla je IRMS - Masena spektrometrija za određivanje omjera izotopa, koji je povezan s fotosintetskim potpisom biljaka koje životinje konzumiraju tokom ispaše. Ovaj uređaj od nedavno ima i FBiH, a radi se o investiciji vrijednoj 1,8 miliona KM koja je finansirana iz budžeta Federacije BiH.

Otisak prsta izotopa ugljika (δ13C) biljaka razlikuje se zbog fotosintetskih procesa i široko se grupira kao C3, C4 i CAM tipovi biljaka.

C3 biljke koriste Calvinov fotosintetski put za fiksiranje CO₂. C4 biljke koriste Hatch-Slack fotosintetski put i CAM putem metabolizma kiseline Crassulacea. Stoga, C3 biljke imaju otisak prsta izotopa ugljika između -33‰ do -22‰, C4 biljke otisak prsta izotopa ugljika između -16‰ do -8‰, a CAM biljke između -20‰ do -10‰.

Jednostavnim jezikom rečeno, korištenje otisaka izotopa ugljika, može se mjeriti pomoću ovog uređaja i skoro pa nepogrešivo utvrditi porijeklo hrane animalnog porijekla koja se nalazi u prodaji. Najkorisnije je kada se primjenjuje na specifične probleme porijekla kao što je razlikovanje mesa proizvedenog u BiH od onoga uvezenog.

Domaće životinje u BiH se uzgajaju na pašnjacima specifičnog biljnog tipa u odnosu na meso žvotinja uzgojenih u nekoj drugoj državi. Kao rezultat toga, životinjsko meso nosi otisak izotopa ugljika u prehrani, što omogućuje identifikaciju porijekla mesa. Otisak izotopa dušika može se dodatno razlikovati praćenjem razlika u gnojidbi biljaka, a također i pašnjacima s mahunarkama.

Garant geografskog porijekla

Ovakav vid analize je i garant geografskog porijekla hrane, budući da omjer stabilnih izotopa omogućuje karakterizaciju i kontrolu porijekla prehrambenih proizvoda, zahvaljujući svojoj sposobnosti razlikovanja proizvoda različitog geografskog porijekla i izvedenih iz različitih proizvodnih modela.

Okvirni projekt EU "TRACE" iz 6. programa generirao je podatke o omjeru izotopa vodika (2H/1H), ugljika (13C/12C), dušika (15N/14N) i sumpora (34S/32S) iz 227 autentičnih uzoraka govedine.

Da rezimiram, omjer 13C/12C biljnog materijala prvenstveno je određen tipom fotosinteze biljke, ali i lokalnim i vremenskim klimatskim uvjetima pod kojima je biljka rasla, a kroz hranidbeni lanac izotopski otisak se odgovarajuće prenosi na životinjski materijal, čime skoro pa nepogrešivo ukazuje na porijeklo prehrambenog proizvoda, a ujedno kupcu daje informaciju koja je ključna kod donošenja odluke kojem proizvodu dati prioritet kod kupovine.

Nije da sugeriram, ali ipak kupite domaće!