Deratizacija u stočarskim objektima - kako je obaviti?

Deratizacija je skup mjera i postupaka koji se izvode u cilju regulacije populacije štetnih glodara u različitim, pa tako i u stočarskim objektima. Red Rodentia broji više od 2.500 vrsta glodara, a najvažniji su: Crni pacov (Rattus rattus) i Sivi pacov (Rattus norvegicus).

Njen značaj je najprije epidemiološko-epizootiološki, jer su glodari mehanički ili biološki vektori (prenosioci) za mnoge zarazne bolesti domaćih životinja, kao što su: leptospiroza domaćih i divljih životinja, bruceloza domaćih životinja, bjesnilo (prenose ga i glodari zaražavajući pse i mačke), botulizam (prenosioci glodari i dr.), TBC (tuberkuloza), pastereloza peradi i goveda, trihineloza domaćih životinja (svinja). Mnoge bolesti su i zoonoze (bolesti koju čovjek dobija od bolesnih životinja), a najrasprostranjenija je trihineloza.

Ekonomski značaj je u tome što glodari prave štetu,  jedu stočnu hranu, rasturaju i prljaju namirnice.

Metode deratizacije

Koju ćemo metodu deratizacije primijeniti zavisi od broja i vrste glodara, kao i vrste objekta.

Preventivne se preduzimaju prije pojave glodara i njima stvaramo nepovoljne uslove za njihovo razmnožavanje. To su agrotehničke, higijenske i građevinsko-tehničke mjere (prvo žica sa malim okcima, pa preko beton) i tehnološko manipulativne mjere (čišćenje, pranje i dezinfekcija objekata).

Kako najbolje dezinfikovati svinjac?

Metode za hvatanje i uništavanje glodara mogu biti mehaničke, fizičke, biološke i hemijske. Mehaničke metode su mišolovke (pacolovke) i ljepljive mase. Fizičke su toplota, ultrazvuk (elektronski uređaji) i električna energija (električne žice pod naponom u zamkama). Biološke predstavljaju svi prirodni neprijatelji glodara (mačke, psi, mungosi, lisice, ptice grabljivice, sove) i patogeni mikroorganizmi.

Hemijske metode se najviše primjenjuju, a one su:

• brzi otrovi - koriste se rijetko zbog mogućih trovanja ljudi i životinja. To su cink - fosfid i strihnin (najjači otrov);
• spori otrovi su otrovi prve generacije (zbog neophodne višekratne upotrebe i rezistencije glodara su izbačeni, oni su na bazi inadiona i kumarina) i druge generacije (na bazi bromadiolona, difenakuma, brodifakuma) koji se češće koriste jer se efekti postižu poslije jednokratne konzumacije mamka od strane glodara. Najtoksičniji je brodifakum (antikoagulant-sprječava zgrušavanje krvi), zatim ostali rodenticidi. Posljedično djeluju na unutrašnje i spoljašnje krvarenje glodara i njihovo uginuće;
• hemosterilanti legla zbog poremećaja stvaranja mlijeka kod ženki;
• repelenti - sredstva koja odbijaju glodare - multifunkcionalni i ultrazvučni repelenti.

Rodenticidi za suzbijanje glodara

Ovi biocidi služe za suzbijanje i smanjenje populacije štetnih glodara. Ovakva, hemijska borba sa letalnim (smrtnim) ishodom danas je osnova postupaka kontrole glodara u stočarskim objektima. Većina rodenticida je u obliku čvrstih mamaca.

Postavljaju se u vidu granula, peleta, rasutih mamaca, paste, komada, na mjestima kuda se glodari kreću (najčešće duž zidova) ili na mjestima gdje se najčešće pojavljuju. Zaštitne rukavice su obavezne prilikom postavljanja. 

Mogu biti antikoagulanti (prva generacija su derivati kumarina i indadiona, a druga generacija su brodifakum - najtoksičniji, bromadiolon i difenakum) koji dovode do sprječavanja koagulacije, oštećenja krvnih sudova i njihove povećane propustljivosti sa posljedičnim krvarenjem i smrti glodara.

Druga vrsta su hemosterilanti koji izazivaju privremeni ili trajni sterilitet kod oba pola glodara, a mogu biti steroidni (mestranol, kvinestrol), nesteroidni (alfa-hlorhidrin) i estrogeni.

Nakon uspješno sprovedenog postupka deratizacije u stočarskim objektima, obavezno je detaljno čišćenje mjesta na kojima su rodenticidi bili i obavezno neškodljivo uklanjanje uginulih glodara.