Budite na oprezu: Infekcije brucelozom najčešće su krajem zime

Redovna godišnja kontrola uzimanja uzoraka krvi muznih krava i junica, te vakcinacija malih preživara, sprovodi se svake godine kako bi se spriječilo širenje bruceloze kod životinja te prenošenje na ljude, a u cilju potpunog iskorjenjavanja ovog zaraznog oboljenja. 

Podsjetimo, krajem prošle godine je na teritoriji Brčko distrikta, tokom redovne akcije, uzorkovano oko 3.020 grla na brucelozu i leukozu te se na području tri sela, Palanka, Rahić i Bijela, utvrđena tri slučaja bruceloze. 

Najveći broj infekcija kod ljudi se javlja krajem zime, početkom proljeća, odnosno u periodu jagnjenja i jarenja. U stalnoj opasnosti su stočari koji su u kontaktu sa govedima i ovcama, te veterinari pri teljenju i jagnjenju i koji vrše vakcinisanje sa živim Brucella vakcinama čija je upotreba, treba napomenuti, u svijetu sve rjeđa. 

Jedna od najopasnijih zoonoza

Bruceloza je hronična zarazna bolest od koje obolijevaju različite vrste životinja, ali i ljudi. Oboljenje spada u grupu zoonoza, odnosno mogu se prenositi sa životinja na ljude i obrnuto. Poznato je hiljadama godina i po svojoj rasprostranjenosti i značaju smatra se jednom od najopasnijih zoonoza. Osim pod imenom bruceloza, bolest je poznata i pod nazivima kao što su: malteška, gibraltarska, mediteranska i valovita groznica te drugim.

Bakterija Brucella melitensis je najpatogenija za čovjeka, a prirodni nositelji su ovce i koze. Prirodni domaćin Brucella abortus su goveda, ali se njom mogu zarazi i druge životinje. Nositelj Brucella suis su svinje. Rezervoari bolesti se nalaze u prirodi kod različitih divljih i domaćih životinja. Bakterija je uglavnom skoncentrisana u mliječnim žlijezdama, gravidnoj maternici i posteljici zaraženih životinja.

Do infekcije može doći direktnim kontaktom sa zaraženim životinjama, termički neobrađenim mlijekom i mliječnim proizvodima, a rjeđe aerogenim putem. Javlja se kao profesionalna bolest stočara, zemljoradnika, veterinara, mesara i laboratorijskih radnika.

Najkarakterističniji simptom kod oboljelih životinja je pobačaj, pa se svaki mora uzeti za ozbiljno, te utvrditi da li životinja boluje od ove zarazne bolesti ili je uzrok nešto drugo. Zdravo stado se obično zarazi unošenjem novih grla, iz tog razloga je potrebno njihovo izdvajanje u karantin te dijagnostičko ispitivanje. Zaražena grla treba što prije isključiti iz uzgoja, a pobačeni materijal ukloniti i spaliti te izvršiti dezinfekciju i to sljedećim komercijalnim sredstvima za tu namjenu: 70 % etanol, jodoform, otopina hipohlorita, kaustičnom sodom ili sličnim sredstvima.

Šta uraditi preventivno:

• Prilikom obnavljanja stada odnosno, kupovine novih grla obavezno je da sva grla budu obilježena markicom, kao što smo već naveli novonabavljene životinje potrebno je držati u karantinu određen period ili bar odvojene, broj ovaca, koza, goveda i svinja uskladiti sa mogućnostima smještaja,
• osigurati kvalitetnu ishranu i napajanje ispravnom vodom,
• izbjegavati miješanje stada, pratiti svaku promjenu u ponašanju životinja, u slučaju pojave simptoma pobačaja odmah prijaviti nadležnoj veterinaskoj stanici,
• orjentisati se više na stacioniranu proizvodnju ovaca uz kvalitetnu zimsku ishranu, nego na nomadsku.

Treba napomenuti da se transportuju i trguju isključivo zdrave, kontrolisane i markirane životinje u prethodno dezinficiranim namjenskim vozilima. Nakon završenog transporta vozilo je, takođe, potrebno ponovo oprati i dezinfikovati. Promet bolesnih životinja je krivično djelo koje spada u kategoriju onih kojima se ugrožavaju ljudski životi, sopstveno zdravlje te zdravlje drugih ljudi i životinja.

Infekcija kod ljudi

Infekcija se kod ljudi može izazvati na tri načina i to ako piju ili jedu nešto što je zaraženo i sadrži brucelu, udisanjem odnosno inhalacijom ili ukoliko bakterija uđe u tijelo preko površinskih rana. Najčešći način zaraze je konzumacijom mlijeka i mliječnih proizvoda oboljele stoke.

Zaraza se, takođe, može izazvati i udisanjem inhalacijom, na sreću to nije čest slučaj, ali predstavlja veliku opasnost za ljude određenih zanimanja kao što su laboranti, veterinari, stočari, pastiri, te radnici zaposleni u klaonicama i prostorijama gdje se pakuje meso. Veterinari i lovci, osim inhalacije, mogu se zaraziti i preko površinskih rana.

Bolest se rijetko prenosi sa osobe na osobu, osim u slučaju transfuzije krvi, transplantacijom koštane srži, seksualnim putem i oboljele majke je mogu dojenjem prenijeti na bebe. Simptomi kod ljudi se javljaju od petog dana do tri mjeseca, a slični su simptomima gripe: visoka temperatura, znojenje, kašalj. Liječenje kod ljudi je komplikovano i dugotrajno, jer se često ne ustanovi na vrijeme, odnosno dok se ne pogorša klinička slika, a ishod mogu biti teške posljedice koje ne rijetko završavaju sterilitetom kod muškaraca.

Kod ljudi može doći i do komplikacija koje se manifestuju u vidu upale zglobova, oboljenje kičme, mozga, srca, oštećenja jetre, kože, testisa, pojave dugotrajnog umora itd.

Koliko žive bakterije?

Pasterizacijom mlijeka i mliječnih proizvoda pri temperaturi 62^oC tokom 32 minuta, brucele bivaju uništene, te se na taj način smanjuje rizik od infekcije. Bakterije se takođe mogu prenositi u sirovom ili nedovoljno termički obrađenom mesu.

Ovaj tip bakterije iz roda Brucella u maslacu preživi 4 mjeseca, u rashlađenom mesu više od 15 dana, u pitkoj vodi od 5 do 114 dana, u otpadnoj 30 do 150 dana, u kremama od mlijeka 28 dana na temperaturi od 4^oC, u maslacu i siru dobijenom od slatkog mlijeka prežive do 30 dana, u sladoledu na temperaturi od  -22^oC i do 5 godina, u vlažnom izmetu oko 75 dana, u kravljem urinu 4 dana, u pobačenom plodu 4 do 6 mjeseci. U običnom siru dobijenom od kiselog mlijeka nema Brucellae. Temperatura od 70 stepeni ih ubija za 3 do 5 minuta.

Pretpostavlja se da u svijetu oboli oko 500.000 ljudi godišnje, a 20.000 otpada na Evropu.