Gajenje otpornih hibrida najvažnija mjera zaštite od plamenjače suncokreta

Plamenjača suncokreta (Plasmopara halstedii) predstavlja najveću opasnost za ovu uljaricu. Javlja se sporadično i prisutna je prije svega na nekim osjetljivim linijama u sjemenskoj proizvodnji, sporadično na pojedinim hibridima i mladim biljkama.

Dva tipa

Plasmopara halstedii je gljiva koja potiče iz Sjeverne Amerike i odatle se proširila na sve prostore na kojima se gaji suncokret. Postoje dva osnovna tipa simptoma plamenjače suncokreta.

Najčešći i najštetniji oblik oboljenja ispoljava se pojavom sistemično zaraženih, kržljavih biljaka, sa skraćenim internodijama. Sistemično zaražene biljke zaostaju u porastu (patuljavost) i daju sterilne glavice. Lišće ovih biljaka je mozaično-hlorotično. Sa naličja zaraženog lišća se formira gusta bijela navlaka od konidiofora i konidija. Glavice oboljelih biljaka su sitne, šture i uspravnog položaja (ne prate kretanje sunca). Ovaj tip oboljenja nastaje kao rezultat primarne zaraze u fazi klijanja i nicanja suncokreta iz micelije zaraženog sjemena ili oospora iz zemljišta.

Drugi tip simptoma se ispoljava u vidu lokalnih pjega na lišću, koje nastaju kao rezultat sekundarne infekcije tokom vegetacije suncokreta. Pjege su nepravilnog oblika, različitih veličina, sa bijelom navlakom od sporonosnih organa gljive na naličju liske. Ova forma se znatno rjeđe javlja u jačem intenzitetu, ali je moguće širenje konidijama u toku vegetacije.

Zaraza u toku klijanja i nicanja

Primarne zaraze potiču od oospora koje prezimljavaju u oboljelim biljnim ostacima ili pak od micelije iz zaraženog sjemena. Sama zaraza nastaje u toku klijanja i nicanja. Takve zaražene biljčice ili uginu ili, ako prežive, ostaju uglavnom sterilne.

U toku vegetacije obrazuju se konidije, koje samo u povoljnim uslovima (oko 22^oC) uslovljavaju sekundarne zaraze.

Mjere zaštite

Izbor i sjetva zdravog sjemena je jedan od načina suzbijanja parazita. Da bi se dobilo zdravo sjeme, potrebno je sve oboljele strukove suncokreta ukloniti sa njive i uništiti ih još u toku vegetacije. Tamo gdje se pojavila plamenjača, suncokret ne treba gajiti na istoj parceli bar nekoliko godina, čak i šest do sedam godina.

Obezbjeđenjem optimalnih uslova za brzo nicanje i porast mladih biljaka, primjenom kompleksa agrotehničkih mjera, moguće je smanjiti intenzitet zaraze kod osjetljivih genotipova suncokreta.

Dario Ivić o egzotičnoj biljnoj bakteriji koju moramo "držati na oku"

Upotreba zdravog sjemena i njegova dezinfekcija efikasnim sistemičnim fungicidom na bazi metalaksila može značajno da smanji zarazu. Gajenje otpornih hibrida suncokreta je najvažnija mjera zaštite od plamenjače.

U usjevima gdje su prisutni simptomi plamenjače i gdje je moguće sprovesti tretman (zbog fenofaze suncokreta i mogućnosti ulaska mehanizacije) preporučuju se hemijske mjere zaštite. Može se preporučiti primjena fungicida koji u sebi imaju aktivnu materiju propamokarb-hidrohlorid.