I metla ima nauku koja se njome bavi

Iza metle, kao radnog alata za čišćenje i spremanje različitih površina, stoji dug put evolucije. Pravljena je od različitih materijala, mijenjan joj je izgled, a njena proizvodnja odvijala se najprije u domaćinstvima za sopstvene potrebe, zatim u malim zanatskim radionicama, da bi u moderno doba stigla i do industrijskih pogona.

Prolazećiikroz različite epohe i čisteći sve meridijane svijeta, metla nikada nije izgubila na svom značaju, jer čak i danas, pored ekspanzije savremenih uređaja za čišćenje, ona je još uvijek nezamjenjiva u održavanju čistoće. Njen razvoj i istorijski, ekonomski i kulturni značaj obuhvaćen je naukom o metlama, koja se naziva scopaeologia (na latinskom scopae znači metla) ili metlologija.

Mijenjala se kroz istoriju

Prvobitne metle, u odnosu na današnje, bile su primitivnog izgleda, napravljene od granja i trava vezanih u gomilu i pričvršćenih za jednu deblju granu koja je činila dršku. Vještina pravljenja metli kao domaća radinost, vjekovima se prenosila sa koljena na koljeno. Početkom XIX vijeka počinje da se koristi drvena drška, a ubrzo se pojavljuju i prve mašine kao pomoć pri izradi metli.

Upotreba isključivo prirodnih materijala, tzv. metlastih biljaka, kao što su: sirak metlaš, vrijes, breza, metlica, košarasta vrba, kao i dlake i perja životinja, kao glavnih sirovina za izradu metli trajala je do sredine dvadesetog vijeka, kada pored prirodnih počinju da se koriste i vještački materijali. Međutim, sve prednosti metli izrađenih od vještačkih materijala nisu bile dovoljne da umanje popularnost tradicionalnih metli, posebno sirkovih, koje predstavljaju ekološke, biorazgradive proizvode.

Sirkova metla neprevaziđena

U XVI vijeku sirak metlaš sa Mediterana širi se na ostale dijelove i on postepeno dobija na značaju kao glavna sirovina za izradu metli. Prve sirkove metle bile su okrugle, glomaznije i ručno šivene. Vremenom, modifikacijom, metle dobijaju privlačniji izgled, povećava se njihova čvrstoća i produžava trajnost.

Iako se metle danas prave pomoću mašina, izrada sirkove metle još uvijek je većim dijelom ručni zanat, a razlike u tehnologiji proizvodnje između malih zanatskih radionica i industrijskih pogona prvenstveno su u količini proizvedenih metli. Materijali za izradu sirkove metle, pored sirka metlaša su još i drška, kanap, žica i ekser. U zavisnosti od modela, radne širine za metenje, težine, dužine i debljine drške, razlikuje se i njihova upotreba.

Značajniji razvoj metlarstva kod nas počinje nakon Prvog svjetskog rata. Inače, Srbija je glavni proizvođač i izvoznik sirkove metle u Evropi i četvrti u svijetu, odmah poslije Kine, Meksika i Šri Lanke.

Radni alat sačuvan kroz narodna vjerovanja i običaje

Pored praktične primjene, metla u životu ljudi od davnina igra značajnu ulogu u običajima i vjerovanjima. Pripadala je kulturama drevnih naroda, ali je prisutna i u kulturi današnjice. Bila je dio religijskog ali i magijskog kulta. Jedna od asocijacija na metlu jesu i vještice, zahvaljujući srednjem vijeku, kada je smatrana glavnim vještičijim rekvizitom, odnosno prijevoznim sredstvom vještica. Metla se često pominje u narodnim izrekama. U pojedinim državama smatrana je simbolom revolucije.

Foto: Flickr/Nabeel Hyatt; Flickr/Angie Harms; Flickr/Punk Toad